Tot op heden heeft Japan ivermectine niet goedgekeurd voor de behandeling van COVID-19

"Japan breekt met WHO dictaat en vraagt alle artsen ivermectine voor te schrijven", luidt de titel van deze blogpost, gepubliceerd op 27 augustus en sindsdien ruim 2700 keer gedeeld op Facebook. Exact dezelfde tekst verscheen in deze post, gepubliceerd op dezelfde dag en 360 keer gedeeld.

De blogposts bevatten een screenshot van een persconferentie met de voorzitter van de Tokyo Medical Association, Haruo Ozaki, van 13 augustus 2021. De YouTubevideo in deze berichten is inmiddels verwijderd, maar is vrijwel identiek aan een video in deze Nederlandstalige tweet die 600 keer werd geretweet en ruim 1000 likes kreeg.

De beweringen circuleren online tijdens een stijging van gezondheidsproblemen in de Verenigde Staten, veroorzaakt door mensen die ivermectine bestemd voor dieren innemen in de verkeerde overtuiging dat het hen zal beschermen tegen COVID-19 of de ziekte kan behandelen. Zelfmedicatie met ivermectine wordt ook onterecht "zeer veilig" genoemd door activisten tegen coronamaatregelen in Nederland.

De zogenaamde betekenis van deze video – dat de Japanse regering het gebruik van ivermectine voor de behandeling van COVID-19 goedkeurde – werd ontkracht door AFP Canada.

Image

Screenshot van de misleidende blogpost, vastgelegd op 15 september 2021

De Tokyo Medical Association is een onafhankelijke organisatie met meer dan 20.000 leden (per december 2020), volgens de beschikbare informatie die online is gevonden door het AFP-bureau in Tokio. De moederorganisatie, de Japan Medical Organisation, lobbyt en geeft aanbevelingen aan overheidsfunctionarissen.

In de video vergelijkt de voorzitter van de Tokyo Medical Association, Ozaki, het aantal coronagevallen en het sterftecijfer in Afrikaanse landen die eenmaal per jaar ivermectine verspreidden (vanwege de antiparasitaire eigenschappen), met landen die dat niet deden.

"Ik geloof dat het verschil duidelijk is. Natuurlijk kan men op basis van deze cijfers niet concluderen dat ivermectine effectief is, maar als we al deze elementen hebben, kunnen we niet zeggen dat ivermectine absoluut niet effectief is, althans ik niet", zei hij.

"We kunnen andere onderzoeken doen om de werkzaamheid ervan te bevestigen, maar we bevinden ons in een crisissituatie. Met betrekking tot het gebruik van ivermectine is het uiteraard noodzakelijk om de geïnformeerde toestemming van de patiënten te verkrijgen, en ik denk dat we ons in een situatie bevinden waarin we het ons kunnen veroorloven om ze deze behandeling te geven", voegde Ozaki toe.

Gecontacteerd door AFP, weigerde de Tokyo Medical Association commentaar te geven.

De officiële richtlijnen voor artsen van het Japanse ministerie van Volksgezondheid stellen dat "vergeleken met de standaardbehandeling en placebo, ivermectine het aantal sterfgevallen niet verminderde, de ziekenhuisopnametijd verkortte of de tijdsduur van het verdwijnen van het virus verbeterde."

De Japanse minister van Volksgezondheid Norihisa Tamura zei dat het nodig is om te wachten op bewijs van de effectiviteit van het medicijn voordat er wijzigingen worden aangebracht in de richtlijnen.

Op 4 augustus had Tamura een ontmoeting met de gezondheids- en arbeidscommissie van het parlement. Hij vertelde een wetgever die naar ivermectine vroeg: "Als het bewijs duidelijk is vastgesteld, kunnen we iets zeggen", maar klinische studies zijn nog aan de gang.

Een klinische studie door de Japanse Kitasato-universiteit naar ivermectine als een COVID-19-behandeling is aan de gang, maar de Japanse omroep NHK meldde op 23 augustus dat het moeite had om deelnemers te werven.

Het protocol voor een klinische fase 3-studie met ivermectine onder leiding van de Japanse medicijnmaker Kowa werd ook op 16 september gepubliceerd.

Niet goedgekeurd in de VS of Europa

Ivermectine is een medicijn – voor zowel dieren als mensen – dat wordt gebruikt tegen parasieten, zoals de schurft, rivierblindheid (onchocerciasis) of luizen. Hoewel een in vitro studie (in het laboratorium) enige effectiviteit toonde tegen het virus SARS-CoV-2, is de werkzaamheid ervan bij mensen (in vivo) nog niet aangetoond omdat er geen sterk wetenschappelijk bewijs is, zoals AFP hier al had uitgelegd.

Terwijl valse beweringen over Japanse goedkeuring voor ivermectine zich over de hele wereld hebben verspreid, is het medicijn ook niet goedgekeurd als behandeling van COVID-19 in de Verenigde Staten of Europa. De WHO raadt ook het gebruik af buiten klinische studies om COVID-19 te behandelen.

Een recente stijging in ivermectine-recepten leidde tot een waarschuwing van de Amerikaanse Centers for Diseases Control and Prevention (CDC) voor de mogelijke schadelijke effecten van het medicijn bij misbruik. De CDC constateerde eind augustus een toename van ernstige ziekte door mensen die zichzelf hadden vergiftigd met ivermectine bestemd voor dieren.

De Amerikaanse Food and Drug Administration (FDA) waarschuwde nogmaals op 31 augustus dat "gifbestrijdingscentra in de VS een scherpe stijging zien in het aantal meldingen van mensen met nadelige gezondheidseffecten na het nemen van ivermectine voor dierlijk gebruik."

Een woordvoerder van het federale agentschap vertelde AFP in een verklaring op 3 september dat "de FDA momenteel geen ivermectine heeft goedgekeurd voor gebruik bij het voorkomen of behandelen van COVID-19 bij mensen. Tot op heden hebben gepubliceerde klinische onderzoeken gemengde resultaten opgeleverd."

Het Europees Geneesmiddelenbureau (EMA) adviseerde ook al tegen het gebruik van het medicijn bij de preventie of behandeling van COVID-19 buiten klinische onderzoeken in deze verklaring van maart 2021. Ook het Nederlandse College ter Beoordeling van Geneesmiddelen heeft de verklaring van het EMA hier vrijgegeven.

In maart 2021 heeft de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) aangekondigd dat het artsen zal gaan beboeten als zij ivermectine voorschrijven voor de behandeling van COVID-19, na het ontvangen van meldingen dat het medicijn werd voorgeschreven in strijd "met de behandeladviezen voor corona".

AFP Factcheck onderzocht eerder andere onjuiste en misleidende beweringen over ivermectine, zoals door een Amerikaanse arts die onterecht beweerde dat ivermectine een van de vele "succesvolle" alternatieve behandelingen tegen COVID-19 is. Andere Engelstalige factchecks over het middel zijn hier te vinden.