Hoe werken wij
Een onderzoek naar virale, schadelijke desinformatie
De fact-checkers van AFP onderzoeken dubieuze beweringen die online circuleren, viraal gaan, impact hebben en mogelijk schadelijk zijn voor het publiek. De beweringen die we controleren vinden we op verschillende plekken, bijvoorbeeld op sociale media, blogs en websites, messaging apps en andere fora in de publieke sfeer.
We identificeren beweringen die we willen onderzoeken door te beoordelen of een fact-check van algemeen belang zou zijn en of we in staat zouden zijn om duidelijk en voldoende bewijs te verzamelen om de specifieke bewering of beweringen te weerleggen. De fact-checking teams van AFP controleren feiten, geen meningen of overtuigingen. Als we geen sterk en gekruist bewijs kunnen vaststellen, publiceren we geen factcheck.
We besteden bijzondere aandacht aan onjuiste informatie die de gezondheid of het leven van mensen in gevaar kan brengen, democratische processen kan schaden of haatzaaien en racisme kan bevorderen.
Wij hanteren dezelfde onderzoeksaanpak en dezelfde bewijsnormen, ongeacht wie de bewering heeft gedaan, en wij richten ons niet op één kandidaat, partij of website. Wel kunnen we meer feitencontroles uitvoeren op bronnen die consequent potentieel schadelijke desinformatie verspreiden. U kunt hier meer lezen over de ethische normen die AFP's streven naar onpartijdigheid en onafhankelijkheid ondersteunen.
Open bronnen
Onze fact-checks zijn gebaseerd op onpartijdig, primair bronmateriaal verzameld door onze fact-check journalisten, inclusief materiaal geverifieerd via AFP's eigen archieven en samenwerking met AFP's verslaggevers ter plaatse over de hele wereld. We praten ook met deskundigen en citeren ze in onze fact-checks, waarbij we aangeven voor wie ze werken, wat hun expertisegebied is en welke belangenconflicten ze eventueel hebben. Wij eisen ten minste twee onafhankelijke informatiebronnen om de centrale bewering van een fact-check te verifiëren.
Wij streven ernaar op transparante wijze de stappen te tonen die wij tijdens het ontkrachtingsproces nemen door links, embeds, screenshots, foto's en gearchiveerd bewijsmateriaal op te nemen die wij hebben gebruikt om tot een conclusie te komen. Ons doel is dat lezers begrijpen hoe het onderzoek is uitgevoerd en zelf dezelfde stappen kunnen volgen.
Als algemene regel gebruikt AFP geen anonieme bronnen in haar fact-checks. Er kunnen uitzonderlijke gevallen zijn waarin de veiligheid van een bron in gevaar is en de informatie die zij hebben verstrekt én noodzakelijk is voor het ontkrachtingsartikel én is bevestigd door andere open bronnen.
Als een element van een onderzochte bewering waar is, erkennen wij dat in onze fact-checks, ondersteund door bewijsmateriaal.
Gereedschap en aanpak
Wij gebruiken traditionele journalistieke vaardigheden en een aantal eenvoudige hulpmiddelen, wat gezond verstand en veel voorzichtigheid.
Als we bijvoorbeeld denken dat een beeld gemanipuleerd is of uit zijn verband is gerukt, zoeken we het originele beeld en proberen we met de fotograaf over het onderwerp te praten om er meer over te weten te komen. Of als we kijken naar een bewering die gegevens presenteert ter ondersteuning van een argument, zoeken we naar de oorspronkelijke bron en praten we met deskundigen voor hun geïnformeerde mening over de statistieken die in de bewering worden voorgesteld.
Wij gebruiken archiefinstrumenten, zoals Wayback Machine of Perma.cc, om te voorkomen dat er steeds meer geklikt wordt op valse informatie en om een dossier bij te houden voor het geval een bericht later verandert of verdwijnt.
Hieronder volgt een overzicht van de methoden die wij regelmatig gebruiken bij onze debunks:
Zoeken naar beelden
Om de bron van een afbeelding te achterhalen, beginnen we met een omgekeerde zoekopdracht, waarbij de afbeelding in een of meer zoekmachines wordt ingevoerd om te zien of deze eerder online is verschenen.
Een rechtermuisklik op een afbeelding in de Google Chrome browser geeft de optie "Google zoeken op afbeelding". De zoekmachine doorzoekt zijn database om te zien of er soortgelijke afbeeldingen in zijn index staan.
Wij gebruiken en bevelen regelmatig onze InVID/WeVerify extensie aan, waarmee u kunt kiezen uit verschillende zoekmachines voor afbeeldingen, waaronder Google, Bing, Yandex, TinEye en Baidu, met een eenvoudige klik met de rechtermuisknop op uw afbeelding zodra u de extensie hebt geïnstalleerd.
Omgekeerde zoekopdrachten geven niet altijd resultaten. Dat kan komen doordat een afbeelding nooit op het internet is gepubliceerd, of doordat deze nog niet is geïndexeerd. Soms raken zoekmachines voor omgekeerd zoeken in de war door een afbeelding die omgedraaid is, zoals de afbeelding die we tegenkwamen in dit verhaal over een voormalige Japanse premier.
Wij kijken daarom ook naar visuele aanwijzingen (zoals winkelborden, straatnaamborden, architectuur, vegetatie, nummerborden) om de locatie of datum van een afbeelding te vinden.
Zoals hieronder te zien is, bevestigden we bijvoorbeeld de locatie van een foto die voor dit onderzoek in Nederland is genomen door architectonische details en borden op de foto (links) te vergelijken met Google Maps Street View (rechts).
Beelden of video's alleen zijn meestal niet voldoende bewijs voor een claim. Wij moeten ook de samenhang van een beeld controleren met informatie zoals de datum waarop het is gepubliceerd en details binnen het beeld, zoals de weersomstandigheden.
Bij verdachte beelden doen wij ons best om de originele bestanden te verkrijgen om vast te stellen of ze zijn gemanipuleerd.
Video's onderzoeken
Om video's te analyseren, gebruiken we ook de InVID/WeVerify-extensie, die mede is ontwikkeld door AFP. Met deze tool kunnen we een video in thumbnails knippen en vervolgens verschillende omgekeerde zoekopdracht uitvoeren op dezelfde beelden.
Het kan ook een grote hulp zijn als we vermoeden dat een afbeelding is omgedraaid, want met de extensie kunnen we deze terug op zijn goede kant draaien.
Commentaar en gegevens zoeken en controleren
Een eenvoudig kopiëren en plakken van een alinea tekst in een zoekmachine kan vaak onthullen of deze al online heeft gecirculeerd.
Als een opmerking aan een persoon wordt toegeschreven, zoeken we een betrouwbare bron (audio- of video-opname, officieel transcript) en bekijken we de online accounts van de persoon voor verdere verificatie. Wij nemen ook rechtstreeks contact op met de persoon om zijn verklaring te bevestigen.
Bij kwantitatieve gegevens zoeken wij de oorspronkelijke studie en de methodologie ervan op en spreken wij met deskundigen die ofwel de auteurs van de oorspronkelijke studie zijn ofwel deskundigen met een staat van dienst op hetzelfde onderzoeksgebied, om na te gaan of de gegevens in de onderzochte beweringen verkeerd worden weergegeven.
Wij houden ons regelmatig bezig met onderwerpen waarover wij weinig voorkennis hebben. In die gevallen werken we samen met AFP-journalisten met expertise in een specifiek onderwerp, een specifieke regio of een specifieke taal. We werken nauw samen met het wereldwijde fact-checking team van AFP om aspecten van beweringen te verifiëren die betrekking kunnen hebben op andere regio's.
Informatie controleren
Als een bewering op het internet twijfelachtig lijkt - vooral als er geen bron wordt vermeld - is een van onze eerste reflexen de commentaren te bestuderen. Sommige kunnen tegenstrijdige informatie verstrekken of vragen oproepen over de juistheid van een bericht.
Als een persoon of een organisatie wordt genoemd, nemen wij contact met hen op voor hun versie van de gebeurtenissen. Indien nodig en mogelijk nemen wij contact op met de bron van de bewering die wordt onderzocht om meer informatie te verkrijgen.
Als een twijfelachtige publicatie gebaseerd is op een foto of video, zoeken we naar andere beelden van dezelfde gebeurtenis om ze mee te vergelijken. We proberen ook contact op te nemen met de auteur van de afbeelding voor meer informatie.
Niet alleen het internet
Voor sommige fact checks zijn internet en telefoon niet genoeg. Soms - zoals in alles in journalistiek - moet je in het veld zijn. Wanneer iets persoonlijk kan worden geverifieerd, sturen we onze verslaggevers op onderzoek uit met hun eigen ogen en oren. We werken ook nauw samen met AFP-journalisten die over de hele wereld nieuws verslaan.
Toen Russische autoriteiten in april 2022 bijvoorbeeld beweerden dat een video van een straat bezaaid met meer dan een dozijn lijken in de Oekraïense stad Bucha in scène was gezet, bevestigden AFP-journalisten die de scène zelf hadden gedocumenteerd voor het factcheckteam dat de lichamen niet bewogen - zoals in de valse beweringen werd beweerd - en dat ze tekenen vertoonden dat ze al enkele dagen dood waren.
Redactie en beoordelingen
Onze journalisten onderhouden contact met regionale redacteuren gedurende het hele proces van het produceren van een fact-check. Redacteuren bespreken beweringen en voorgestelde fact-checks met journalisten, beoordelen en leggen uit welk bewijs nodig is, en bewerken het artikel voor publicatie.
Fact-checks gepubliceerd op AFP's blogs zijn voorzien van een beoordeling om lezers de conclusie van elk onderzoek aan te geven. De beoordeling is ofwel onderdeel van de hoofd afbeelding bovenaan het artikel, zoals hieronder, of wordt uitgelegd in de inleiding van de fact-check.
De termen die we gebruiken zijn:
- Onwaar -- Wij verklaren dat een item vals is wanneer meerdere en betrouwbare bronnen het weerleggen.
- Waar -- Wij stellen dat een item waar is wanneer meerdere en betrouwbare bronnen hebben bevestigd dat de informatie authentiek is.
- Misleidend -- We verklaren dat een item misleidend is wanneer het echte informatie bevat (tekst, foto of video) die uit zijn context is gehaald of vermengd is met valse context.
- Bewerkt (foto) -- Wanneer een foto is gemanipuleerd om te misleiden.
- Bewerkt (video) -- Wanneer een video is gemanipuleerd om te misleiden.
- Ontbrekende context -- Wanneer een bewering een kern van waarheid bevat, maar zonder verdere informatie misleidend kan zijn.
- Satire -- Wanneer een bewering vals is en potentieel misleidend is, maar oorspronkelijk niet bedoeld was om te misleiden (bv. humor, parodie).
- Hoax -- Wanneer een afbeelding of incident verzonnen is.
- Deepfake -- Wanneer een video- of audio-opname is gemanipuleerd met behulp van kunstmatige intelligentie om verzinsels te creëren die echt lijken.
Meer details over ons fact-checking-proces en onze redactionele richtlijnen zijn te vinden in AFP’s FactChecking Stylebook.
Partnerschappen met online platforms
Meta-programma
Als onderdeel van het derde partij Fact-checking-programma van Meta beschouwen we posts die op Facebook en Instagram zijn aangemerkt als onderdeel van het materiaal dat we onderzoeken, en onze fact-checks verschijnen op posts die we hebben beoordeeld als onjuist, bewerkt of misleidend.
Onze fact-checking teams die in Brazilië, Mexico, de VS (in het Spaans), India, Duitsland en Frankrijk werken beheren WhatsApp tiplines via welke het publiek mogelijke claims kan indienen voor onderzoek.
Gereedschap om beweringen te beoordelen
AFP gebruikt in haar fact checking artikelen Gereedschap om beweringen te beoordelen. Hiermee kunnen zoekmachines, zoals Google en Bing, gemakkelijk fact checks presenteren in antwoord op zoekopdrachten naar specifieke beweringen.
Meer details over onze partnerschappen en financiering vindt u hier.