Marketeer bewijst niet dat grafeenoxide in Pfizervaccin zit

Dit artikel is meer dan een jaar oud.
Gepubliceerd op 20 september 2021 om 17:01
Leestijd: 5 min
Door: Ladka MORTKOWITZ, AFP Tsjechië
Vertaling en aanpassing: Clémence OVEREEM

Honderden gebruikers op sociale media hebben sinds eind juli een interview gedeeld met een voormalige medewerkster van Pfizer – die ruim twee decennia geleden voor het laatst voor het bedrijf werkte – die beweert bewijs te hebben dat Pfizervaccins grafeenoxide bevatten in lipide nanodeeltjes, geproduceerd door een Chinees bedrijf. Dit is echter onjuist: onderzoekers hebben bevestigd dat grafeenoxide niet wordt gebruikt in vaccins die momenteel op de markt zijn, en het genoemde Chinese bedrijf vertelde dat het de stof nooit geleverd heeft.

Het interview werd gevoerd in de "Stew Peters Show", dat in het verleden is behandeld in talloze AFP-factchecks (zoals hier en hier). De video staat op verschillende Nederlandstalige weblogs die bekend staan om desinformatie over de coronapandemie te verspreiden.

Zo publiceerde dit blog (hier en hier eerder geverifieerd door AFP) een verhaal met het interview op 29 juli dat sindsdien ruim 490 keer gedeeld is. De blogpost herhaalt de informatie uit de video en beweert onder andere dat grafeenoxide stiekem in de vaccins wordt gedaan omdat "het giftig is voor mensen en ook omdat het je letterlijk kan aansluiten op het internet."

Referenties naar hetzelfde interview verschenen op dit beruchte blog op 2 september.

De video circuleert in verschillende talen en werd geverifieerd door AFP Tsjechië.

Screenshot van het interview met Karen Kingston op de Stew Peters Show, vastgelegd op 20 september 2021

Geen vaccins op de markt met grafeenoxide

In de show interviewt de presentator Karen Kingston, die in de video wordt beschreven als "voormalig Pfizer-medewerker en farmaceutisch analist". In werkelijkheid is ze geen wetenschapper en heeft ze niet deelgenomen aan de ontwikkeling van het vaccin. Volgens haar LinkedIn-profiel werkte ze voor Pfizer als marketingvertegenwoordiger in Manhattan in 1996-1998.

AFP heeft al eerder een virale video van de Stew Peters Show ontkracht waarin beweerd werd dat grafeenoxide in het Pfizervaccin zat. Grafeen is een dun en sterk nanomateriaal met antibacteriële en antivirale eigenschappen. Op grafeen gebaseerde materialen, zoals de geoxideerde vorm grafeenoxide, worden onderzocht voor mogelijke medische toepassingen. Grafeenoxide werd onlangs gebruikt als een adjuvans in het onderzoek naar een intranasaal griepvaccin. Dit vaccin is op dit moment echter nog niet ontwikkeld, getest, goedgekeurd of gecommercialiseerd.

"Er zijn geen vaccins op de markt op basis van grafeenoxide", vertelde Dr. Park Jong-bo, onderzoeker bij medicijnontwikkelaar Biographene, aan AFP op 20 juli.

Dat geldt ook voor COVID-19-vaccins, waarvan de ingrediënten staan vermeld op de webpagina van het Europees Geneesmiddelenbureau (EMA). Grafeenoxide wordt ook niet vermeld voor mRNA-vaccins geproduceerd door Pfizer-BioNTech en Moderna, noch voor vectorvaccins geproduceerd door Janssen en AstraZeneca.

In de video beweert Kingston dat grafeenoxide "verborgen is in lipidenanodeeltjes". Ze zegt dat de aanwezigheid van grafeenoxide een "handelsgeheim" is, dus de stof staat niet op de officiële lijst van vacciningrediënten "omdat het algemeen bekend is dat het giftig is voor mensen."

"We gaan elke zes maanden grafeenoxide-boosters krijgen om te zien hoeveel we in het systeem kunnen opbouwen. Wij zijn proefkonijnen", beweert ze.

Experts waarmee AFP contact heeft opgenomen, zeiden echter dat er geen bewijs was dat grafeen of grafeenoxide aanwezig is in de lipidenanodeeltjes in het vaccin, die worden gebruikt om het mRNA af te leveren dat het immuunsysteem traint om het virus te herkennen dat COVID-19 veroorzaakt.

"Er zijn geen grafeenoxiden in mRNA-vaccins", vertelde professor Libor Grubhoffer, directeur van het Biologiecentrum van de Tsjechische Academie van Wetenschappen, op 23 augustus aan AFP. "Het heeft daar niets te zoeken. Deze bewering probeert te lijken op een wetenschappelijk argument, maar het is complete onzin."

Volgens professor Grubhoffer kunnen enkele van de ongegronde beweringen over "giftige vaccins" zijn voortgekomen uit berichten over zeldzame allergische reacties veroorzaakt door sporen van polyethyleenglycol, dat wordt gebruikt om een lipide in het Pfizervaccin te stabiliseren.

"Maar zelfs hier is aangetoond dat voor de overgrote meerderheid van de mensen de concentratie 1000 keer hoger zou moeten zijn om een allergie-veroorzakend effect te hebben", zei hij.

Pfizer heeft op verschillende gelegenheden aan AFP bevestigd dat hun vaccin geen grafeenoxide bevat. Nadat AFP specifiek contact had opgenomen met het bedrijf over de beweringen van Kingston, antwoordde Pfizer-woordvoerster Dervila Keane in een e-mail van 4 augustus: "Ik wil herhalen dat er geen grafeenoxide wordt gebruikt bij de vervaardiging van het COVID-19-vaccin van Pfizer-BioNTech."

Chinees bedrijf levert geen grafeenoxide

Het zogenaamde bewijs van Kingston is niet bestand tegen nader onderzoek. Ze beweert dat ze door te zoeken naar alfanumerieke codes in de ingrediëntenlijst in Pfizer heeft kunnen ontdekken dat het Chinese bedrijf Sinopeg aan Pfizer nanolipidedeeltjes levert die grafeenoxide bevatten.

Als vermeend bewijs citeert ze een studie gepubliceerd in de sectie "Industry news" op de website van Sinopeg – een van 's werelds vele producenten van lipide nanodeeltjes.

Maar deze studie werd oorspronkelijk gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Composites Science and Technology in december 2019, voordat de coronapandemie begon. Het gaat om het gebruik van de stof voor energieopslag en er wordt niet gesproken over vaccins.

"We hebben nooit lipidenanodeeltjes geleverd die grafeenoxide bevatten", vertelde een woordvoerder van het bedrijf aan AFP.

Kingston citeert ook een aanvraag voor een patent voor de ontwikkeling van een coronavaccin dat grafeenoxide bevat van een onderzoekscentrum aan de Shanghai Jiao Tong-universiteit. Maar zoals in de beschrijving te zien is, wordt dit vaccin alleen op dieren getest.

Daarnaast stelt de WHO een overzicht beschikbaar waarin de ontwikkeling van vaccins gevolgd wordt. Hierin is te zien dat de twee kandidaatvaccins door deze universiteit zich nog in de preklinische fase bevinden.

Magnetisme en toxiciteit?

Kingston beweert ook dat grafeenoxide is opgenomen in vaccins "omdat het een geweldige geleider van elektriciteit is en een magnetisch veld kan faciliteren", wat zou betekenen dat "het je letterlijk kan verbinden met het internet."

Dat is onzin, zeggen wetenschappers die door AFP zijn geïnterviewd in deze factcheck. Daar wordt onder andere uitgelegd dat grafeen alleen magnetisch is onder zeer specifieke laboratoriumomstandigheden.

Kingston gaat ver met haar beweringen over de zogenaamde toxiciteit van het Pfizervaccin. De aanwezigheid van grafeenoxide zou betekenen dat het dodelijke "biowapens" zijn, en ze omschrijft de uitrol als een "geplande genocide".

Los van het feit dat er geen bewijs is voor de aanwezigheid van grafeen(oxide) in vaccins, is het nog maar de vraag hoe "giftig" het is. Volgens verschillende studies naar de toepassingen van grafeen, zoals dit literatuuronderzoek en dit onderzoek bij muizen, beïnvloeden verschillende factoren een rol bij de toxiciteit, zoals de toedieningsweg en de dosis.

Professor Hong Byung-hee, expert in nanomaterialen aan de Seoul National University, vertelde aan AFP op 19 juli 2021: "In het geval van grafeenoxide... is er enige toxiciteit, maar relatief weinig, dus het materiaal wordt op grote schaal onderzocht voor gebruik in medicijnafgiftesystemen en in vivo diagnostische sensoren."

Op dit moment wordt de toxiciteit dus nog onderzocht, en worden op grafeen gebaseerde materialen niet gebruikt in vaccins die op de markt beschikbaar zijn. AFP heeft eerder talloze beweringen over coronavaccins ontkracht, deze zijn onder andere hier te vinden.