Livestream toont knielende demonstrant; geen stervende

"Er ligt hier een mevrouw voor de vluchtstrook en er zit geen leven meer in" zegt een vrouw in deze Facebookvideo die op 2 november 2021 om 20:25 live op het platform werd uitgezonden en sindsdien meer dan 900 keer is gedeeld.

"Er wordt door de politie geen hulp verleend" gaat de vrouw verder. In plaats daarvan beweert ze dat er "een mevrouw naast" zit.

De video is opgenomen tijdens een demonstratie naar aanleiding van een gelijktijdige persconferentie waar nieuwe coronamaatregelen werden aangekondigd.

Gebruikers op Facebook reageren woedend: "Echt ongelooflijk al die politie zou zich moeten schamen." Een ander dreigt: "Als jullie het niet stoppen verklaart het volk de oorlog! Is dat wat jullie willen???", dreigt een ander.

Deze verontwaardiging is echter onterecht. Andere beelden van de scène bevestigen dat niemand stierf, maar dat een persoon knielt achter een aantal objecten zoals kledingstukken – deze objecten worden waarschijnlijk onterecht aangezien voor een persoon.

Image

Screenshot van de misleidende Facebookvideo, vastgelegd op 3 november 2021

Geruchten over dood, maar video toont iets anders

Na de korte livestream op Facebook begonnen de geruchten zich onder de demonstranten als een lopend vuurtje te verspreiden: er zou iemand zijn overleden onder toeziend oog – of zelfs door toedoen van – de politie.

Dit Facebookbericht van 21:59 luidt: "Er komen zojuist beelden binnen waarbij een vrouw door de politie zou zijn doodgeslagen in Den Haag."

AFP heeft geen beelden gevonden waarop de dood van een vrouw te zien is bij de demonstratie die avond.

De vrouw in deze livevideo, opgenomen om 21:15 en ruim 15.000 keer bekeken, verwijst naar de uploader van de misleidende video met de verontrustende woorden: "er is grote paniek hier (...) we hoorden van Patricia Dijkema dat een vrouw levenloos op straat lag."

Ze vertelt ook dat andere demonstranten een "lijkwagen" hebben gezien.

Dezelfde vrouw startte een nieuwe livestream om 21:31 en beweerde dat "een verslaggever van Hart van Nederland" ter plaatse was, die haar vertelde dat deze persoon niet dood was, maar "onderkoeld" bleek te zijn.

Beweringen over de "lijkwagen" en "onderkoeling" verschijnen later ook weer in de reacties onder de oorspronkelijke misleidende Facebookvideo:

Image

Reacties onder de oorspronkelijke misleidende Facebookvideo, vastgelegd op 3 november 2021

Wat de video eigenlijk laat zien

Het is onduidelijk of de persoon lijdt aan onderkoeling. Als we de video pauzeren en vergelijken met talrijke andere opnames van de scène, kunnen we in ieder geval zien dat er niemand sterft. Ook de bewering dat "een mevrouw naast" een levenloze vrouw zit, blijkt een onjuiste omschrijving van de situatie: het betreft maar één persoon.

De nieuwswebsite Regio15 deed ook verslag van de demonstratie met een livestream. Hierin kunnen we een identieke scène identificeren: een persoon knielt voor politieauto's terwijl deze zich uitkleedt. De persoon laat een hoelahoep en paraplu op de grond liggen (rond 41:00 uur). In beide opnames zijn dezelfde objecten zichtbaar, zoals te zien is in de onderstaande vergelijking:

Image

Vergelijking van de misleidende Facebookvideo met uitvergroot persoon (links) en video door Regio15 (rechts), met indicaties van de zwarte paraplu (blauwe pijl), roze kledingstuk (rode pijl) en hoelahoep (gele pijl), vastgelegd op 3 november 2021

De bureauchef van AFP Den Haag, Danny Kemp, was ook aanwezig bij de demonstratie. Als we het beeld pauzeren van zijn video-opname zien we hetzelfde tafereel:

Image

Gepauzeerd beeld in een video, opgenomen op 2 november 2021 ( AFP / Danny Kemp)

De persoon in kwestie werd later weggeleid door de politie. In de onderstaande video zien we dat deze persoon overduidelijk knielt naast een aantal objecten die worden opgeraapt door de politie – niet naast een persoon die op straat ligt.

Getuigen zijn niet op de hoogte van dodelijke slachtoffers

AFP’s bureauchef Kemp vertelde op 3 november: "Ik was bij het protest op het moment dat dit incident plaatsvond. (...) Ik heb geen berichten gehoord dat iemand op de grond lag of dat iemand om hulp vroeg. Ik heb zeker niemand zien sterven bij het protest."

AFP nam ook contact op met Regio15, die de demonstratie uitvoerig vastlegde op hun website en in de livestream hierboven. Verslaggevers van Regio15 bevestigden op 3 november tegen AFP dat er die avond door zowel demonstranten als politie geweld is gebruikt, maar niets erop wijst dat als gevolg daarvan inzet van een ambulance nodig is geweest – laat staan dat er een dode is gevallen.

Een woordvoerder van de politie in Den Haag bevestigde op 3 november eveneens tegen AFP: "Bij ons is alleen bekend dat een mevrouw rond 19.30 uur (een uur voordat het misleidende filmpje werd opgenomen, red.) onwel werd en is nagekeken door ambulancepersoneel. Zij heeft zich vervolgens weer bij de demonstranten gevoegd.

Na (corona)demonstraties verschijnen vaker misleidende berichten op sociale media. AFP liet eerder zien dat deze foto van een politieagent met een hamer niet in Nederland is vastgelegd, en dat de Amsterdamse politie nooit heeft "bevestigd" dat de coronademonstratie van 5 september 2021 ruim 200.000 deelnemers telde.