Duits onderzoek naar mRNA-vaccins verkeerd voorgesteld online

"Studie onthult dat mRNA-vaccins blijvende DNA-veranderingen teweegbrengen die gekoppeld zijn aan ernstige gezondheidsrisico's, waaronder kanker en vaccin-verworven immunodeficiëntiesyndroom (VAIDS)," schreef een  Facebookgebruiker op 9 april 2025. De auteur van de post voegde ook een screenshot toe van een artikel met de titel: "Baanbrekend onderzoek: mRNA-vaccins veranderen DNA op manieren die verband houden met kanker en aids".

Andere socialemediagebruikers deelden gelijkaardige berichten met links naar de blog sites Dissident en Frontnieuws, waarop dezelfde boodschap werd verkondigd over het Duitse onderzoek. Deze sites publiceren regelmatig desinformatie over coronavaccins of klimaatverandering en werden in het verleden al meerdere malen door AFP gefactcheckt.

De bewering werd honderden keren in het Nederlands gedeeld, ook op andere socialemediaplatforms zoals X. In mei 2025 circuleerde hetzelfde bericht ook nog in andere talen, zoals in het Engels en Chinees.

De berichten echoden een artikel dat een week eerder, op 1 april 2025, werd gepubliceerd door Children's Health Defense, een anti-vaccin belangengroep die ooit werd voorgezeten door de Amerikaanse minister van Volksgezondheid Robert F. Kennedy Jr.

Het stuk van Children's Health Defense citeerde op zijn beurt een Substackpost van Alex Berenson, die eerder verbannen werd van Twitter, nu X, vanwege het verspreiden van valse en misleidende beweringen over coronavaccins.

Image

Screenshot van incorrecte post. Genomen op 20/5/25.

Een van de coauteurs van de studie vertelde echter aan AFP dat hij en zijn collega's geen verband hebben gevonden tussen mRNA-coronavaccins en kanker of auto-immuunziekten.

Volgens het Europees Geneesmiddelenagentschap (EMA) hebben covid-vaccins miljoenen levens gered en is er "geen bewijs voor een toename van sterfgevallen gerelateerd aan COVID-19-vaccinatie in welke leeftijdsgroep dan ook, inclusief kinderen".

Vaccins kunnen het immuunsysteem versterken

Het onderzoek waarnaar in de berichten wordt verwezen, werd gepubliceerd in het tijdschrift Molecular Systems Biology op 25 maart 2025 (hier gearchiveerd).

In een persbericht van de Universiteit van Keulen - waar veel van de auteurs van de studie aan verbonden zijn - wordt uitgelegd dat in de studie werd ontdekt dat mRNA-vaccins tegen COVID-19 een aanhoudend effect hebben op het immuunsysteem. Dit kan het lichaam helpen om zich beter te beschermen tegen het virus en mogelijk ook tegen andere infecties (hier gearchiveerd).

messenger RNA (mRNA)-vaccins, zoals de coronavaccins van Moderna en Pfizer, bevatten genetische informatie met instructies voor het kopiëren van het spike-eiwit van het coronavirus. Daardoor kan het gekopieerde spike-eiwit cellen binnendringen en leert het immuunsysteem het eiwit te herkennen en aan te vallen in het geval van een infectie.

Ons immuunsysteem heeft twee beschermingsstrategieën, de aangeboren en de verworven immuniteit, wordt in het persbericht uitgelegd. Het aangeboren immuunsysteem biedt algemene bescherming tegen ziekteverwekkers, terwijl het adaptieve immuunsysteem zich aanpast aan nieuwe ziekteverwekkers en zeer specifiek reageert.

In het onderzoek toonden de onderzoekers aan dat mRNA-vaccins tegen COVID-19 "aanhoudende epigenetische veranderingen veroorzaken in aangeboren immuuncellen", naast het opwekken van verworven immuunreacties zoals de productie van antilichamen.

Epigenetische veranderingen verwijzen naar veranderingen die beïnvloeden hoe genen tot uiting komen, dat wil zeggen: welke genen 'actief' zijn. Dit gaat niet over de genetische code.

AFP vroeg aan Jan Rybniker, een van de auteurs van het onderzoek, of de bevindingen van het artikel de bewering in de online berichten ondersteunden en of mRNA-vaccins op lange termijn veranderingen in de genetische structuur van het lichaam kunnen veroorzaken, die op hun beurt resulteren in "ontstekingsreacties, auto-immuunziekten en kanker".

"Het is complete onzin om deze bevindingen in verband te brengen met kanker of welke andere ziekte dan ook," vertelde Rybniker op 24 april 2025 aan AFP.

Rybniker, die ook hoofd is van de afdeling Infectieziekten van het Universitair Ziekenhuis van Keulen en hoofdonderzoeker bij het Centrum voor Moleculaire Geneeskunde Keulen, zei dat "epigenetische veranderingen elke dag voorkomen in menselijke cellen als reactie op omgevingsfactoren".

"Volgens die logica kun je net zo goed beweren dat een griepinfectie kanker veroorzaakt," zei hij.

Malin Sund, professor in de chirurgie aan de Zweedse universiteiten van Umeå en Helsinki, vertelde ook aan AFP dat de studie geen verband legt tussen de vaccins en kanker of auto-immuunziekten.

"Simpel gezegd is het resultaat van de studie dat het mRNA-vaccin een soort permanent 'geheugenspoor' creëert, zodat het snel kan reageren op een nieuwe infectie. Dit geheugenspoor is vergelijkbaar met wat er gebeurt na een infectie," aldus Sund, die ook werkzaam is als adviseur, kankeronderzoeker en voorzitter van de onderzoeksraad van de Zweedse Kankerbestrijding.

"Met andere woorden, het is een gewenst effect van vaccinatie omdat het punt van vaccins is om het immuunsysteem van het lichaam te leren reageren op gevaar," vertelde ze AFP op 5 mei 2025.

Geen link met kanker

De misleidende artikelen en posts richtten zich op een vermeend verband tussen mRNA-vaccins en kanker, maar in de studie die ze aanhaalden werd kanker niet eens genoemd.

Rybniker legde uit dat epigenetische veranderingen geen genetische mutaties zijn, noch permanente veranderingen in het genoom, en benadrukte dat ze meestal van voorbijgaande aard zijn.

"Hoewel er bij kanker inderdaad sprake kan zijn van epigenetische veranderingen, gebeurt dit binnen kankercellen die ook genetische mutaties dragen. Er is absoluut geen bewijs dat mRNA-vaccins echte genetische mutaties veroorzaken die gezonde cellen kunnen veranderen in kankercellen," zei hij.

Sund was het daarmee eens en voegde eraan toe: "Hopelijk kan het onderzoek invloed hebben op de verdere ontwikkeling van kankervaccins, wat de hoop is voor dit type vaccin."

AFP factcheckte eerder al verschillende beweringen over de coronavaccins en kanker, zoals hier en hier.

Image

Een gezondheidsmedewerker bereidt een dosis van het Covidvaccin voor in Mexico Stad, op 27 juni 2022. (AFP / Pedro PARDO)

Geen bewijs dat mRNA-vaccins auto-immuunziekten veroorzaken

In de studie wordt er ook geen melding wordt gemaakt van auto-immuunziekten of AIDS.

Karina Top, professor aan de faculteit Geneeskunde en Tandheelkunde van de Universiteit van Alberta in Canada, vertelde aan AFP op 28 april 2025 dat ze "niet op de hoogte is van overtuigend bewijs van een link tussen auto-immuunziekten en covid".

"Er zijn zeker meldingen van gevallen, wat je zou verwachten omdat bijna de hele bevolking rond dezelfde tijd werd gevaccineerd toen COVID-19 circuleerde, dus toevallige gebeurtenissen zijn waarschijnlijker. Zoals een collega van mij zei: 'Als je iedereen vaccineert, is elke gezondheidsgebeurtenis een negatieve gebeurtenis na immunisatie' (d.w.z. geassocieerd in de tijd, maar niet noodzakelijk causaal)", zei ze. Top is arts kinderinfectieziekten en doet klinisch onderzoek naar vaccins.

Julie Bettinger, die onderzoek doet op het gebied van vaccinveiligheid bij het Vaccine Evaluation Center van het BC Children's Hospital's Research Institute in Canada, was het daarmee eens.

Ze vertelde aan AFP op 28 april 2025 dat mRNA-vaccins het immuunsysteem trainen om vreemde stoffen te herkennen om er vervolgens tegen te reageren. In het geval van de coronavaccins gaat het om SARS-CoV-2 viruseiwitten. "Omdat de vaccins een specifieke reactie op het SARS-CoV-2 virus stimuleren, zal dit niet leiden tot het ontstaan van auto-immuunziekten," zei ze.

Verschillende studies hebben ook vastgesteld dat, hoewel verder onderzoek nodig is, mRNA-vaccins veilig zijn en niet geassocieerd worden met een verhoogd risico op auto-immuunziekten (hier, hier en hier gearchiveerd). 

Geen vermelding van chronische ontsteking

Tot slot wordt in de online artikelen ook vermeld dat de bevindingen een "licht zouden kunnen werpen op de golf van ontstekingsaandoeningen die bij sommige mensen wordt waargenomen na het krijgen van mRNA-prikken". 

In het discussiegedeelte van de studie schreven de auteurs dat "de dynamische aspecten die we waarnamen voor epigenetische herprogrammering van klassieke aangeboren immuuncellen implicaties kunnen hebben voor de verbetering van vaccinresponsen en -ontwerpen, de algemene immuunrespons tegen niet-gerelateerde infecties en zelfs ons begrip van ontstekingsziekten na vaccinatie die voorkomen bij een klein aantal gevaccineerde individuen".

Dit gedeelte was echter "bedoeld om andere onderzoekers te inspireren om onze bevindingen in alle richtingen te benutten," zei Rybniker op 6 mei 2025. Dit omvat post-vaccinatiesyndromen zoals myocarditis, of de ontsteking van de hartspier, die in sommige gevallen kan worden gekoppeld aan mRNA-vaccins, voegde hij eraan toe.

Er zijn geen gegevens in de studie die het idee ondersteunen dat de vaccins leiden tot chronische ontstekingen, legde hij uit.

Hier kan je meer factchecks van AFP terugvinden over COVID-19.