Dit is een gemanipuleerde schermafbeelding van een AD-artikel

"Als wij burgers afranselen is het vaak lastig om je aan de 1,5m te houden", luidt de tekst van een gemanipuleerde schermopname van een AD-artikel waarin korpschef Henk Van Essen onjuist wordt geciteerd, gepubliceerd op Instagram op 18 mei. In deze schermopname is het artikel geïllustreerd met ME’ers die met wapenstokken een man slaan. Van Essen zou deze kwalijke woorden uitgesproken hebben in een vertrouwelijke brief. Daarnaast zouden politieagenten om deze dubieuze reden voorrang verdienen op coronavaccinatie - of "uitgerust worden met langere wapenstokken".

Gebruikers op Instagram reageren verontwaardigd: "De schaamte en waanzin voorbij ! Wees er maar heel trots op dat je agent bent. Ik heb [in ieder geval] geen greintje respect meer voor jullie!" Dezelfde afbeelding werd door boze Facebookgebruikers gedeeld, zoals hier en hier, waarbij gebruikers in vergelijkbare bewoordingen reageren: "Triest ... heel triest."

In het originele AD-artikel van 6 mei staat dat de korpschef voorrang op coronavaccinatie had aangevraagd voor politieagenten op straat (basisteams en wijkagenten) in een brief aan minister van Justitie en Veiligheid Ferd Grapperhaus, nadat de Mobiele Eenheid eerder dit jaar voorrang had gekregen.

Het problematische citaat in de berichten op sociale media is echter niet zichtbaar in het huidige AD-artikel en de afbeelding is anders. Volgens een reactie op Instagram heeft de krant het artikel gewijzigd: "kan zijn dat ze het gewijzigd hebben doen ze wel vaker."

Image

Screenshot van de misleidende Instagrampost, vastgelegd op 20 mei 2021

Een eerdere publicatie van het gemanipuleerde screenshot verscheen hier op het online platform 9GAG - bekend van memes en andere humoristische content, een dag nadat het AD-artikel was gepubliceerd (7 mei). Hoewel de schermafbeelding mogelijk is gewijzigd voor satirische doeleinden, is dit niet de manier waarop deze wordt ontvangen - zoals de reacties hierboven aantonen. Een van de gebruikers op 9GAG beweert dat de gewijzigde afbeelding satire is aan de hand van een vergelijking.

Image

Screenshot van een van de reacties op 9GAG.com, vastgelegd op 20 mei 2021

Als het artikel aangepast zou zijn, is het merkwaardig dat het huidige AD-artikel niet de regel "Laatste update" bevat - zoals het geval is bij andere artikelen die zijn bijgewerkt.

Image

Screenshot van een AD-artikel dat is bijgewerkt, vastgelegd op 20 mei 2021

Op 21 mei 2021 bevestigde de auteur van het artikel, Koen Voskuil, dat de misleidende schermafbeelding - die ook op Twitter circuleert - inderdaad is gemanipuleerd: "Deze op Twitter verspreide tekst hebben wij nooit gepubliceerd." Hij voegde daaraan toe dat het gewijzigde screenshot drie taal- en stijlfouten bevat: "Verkeerd gebruik van aanhalingstekens, 1,5m(eter) en de punt achter de aanhalingstekens."

Vooral het gebruik van rechte aanhalingstekens - dat niet overeenkomt met de stijl van de krant - en de verkeerde positie van de punt suggereren dat de merkwaardige versie niet van het AD komt. In andere artikelen schrijft de krant citaten met twee komma's, gevolgd door gekrulde aanhalingstekens, zoals te zien is in de onderstaande vergelijking:

Image

Vergelijking van aanhalingstekens in de gemanipuleerde schermafbeelding (links) en een AD-artikel (rechts), vastgelegd op 21 mei 2021

Als we zoeken naar gearchiveerde versies van het AD-artikel - zoals deze opname van de WayBack Machine die op 7 mei (zes uur na publicatie) is vastgelegd, kunnen we het problematische citaat niet zien. Het is ook niet te zien in publicaties van RSS-readers die nieuwe inhoud van verschillende media vastleggen via openbare datafeeds, zoals hier op De Kleintjeskrant.

Bovendien is de zogenaamde vraag van de korpschef om langere wapenstokken niet logisch: sinds juli 2018 gebruiken politieagenten in Nederland al een langere, uitschuifbare wapenstok, na klachten van politieagenten die struikelden over de vorige (niet-uitschuifbare) versie.

De merkwaardige uitspraken door Van Essen zouden zijn gedaan in een vertrouwelijke brief aan de minister van Justitie en Veiligheid, Ferd Grapperhaus. Een artikel van RTL Nieuws dat bericht over dezelfde brief maakt geen melding van de zogenaamde uitspraken.

AFP nam op 21 mei 2021 contact op met de woordvoering korpsleiding van de politie, en kreeg inzage in de vertrouwelijke brief van korpschef Van Essen die op 30 april was verzonden aan minister Grapperhaus. AFP kon geen uitspraken vinden over "langere wapenstokken" of "burgers afranselen".

Met deze aanwijzingen, gegevens en inzichten die door de betrokken actoren zijn verstrekt, kunnen we concluderen dat het oorspronkelijke AD-artikel is gemanipuleerd.

Sinds het uitbreken van de coronapandemie, en met name sinds de invoering van een tijdelijke avondklok, vonden er in Nederland veel gewelddadige botsingen plaats tussen de politie en demonstranten. De politiebond omschreef de onrust in het weekend van 23 en 24 januari als de meest gewelddadige rellen in 40 jaar.

Van januari tot en met april 2021 telde de politie 1500 demonstraties en werkten agenten 212.000 overuren. Hoewel korpschef Van Essen verklaarde zich zorgen te maken over de impact die gewelddadige gebeurtenissen zouden kunnen hebben op het aanzien van de politie en de gezondheid van politieagenten, zijn de problematische verklaringen uit de gemanipuleerde schermopname nergens terug te vinden.

De beperking van vrijheid om de verspreiding van het coronavirus tegen te gaan en het gebruik van geweld - door veel demonstranten "disproportioneel" genoemd - om coronademonstraties te beëindigen, leidt soms tot woede tegen de politie. Zo is het politieoptreden bij een coronademonstratie op 14 maart in Den Haag in minstens twee gevallen bestempeld als "niet professioneel" door een interne politiecommissie en "disproportioneel" door Amnesty International.

De toegenomen zichtbaarheid van politiegeweld op internet nodigt daarnaast misleidende berichten en oproepen tot geweld uit. Eerder ontkrachtte AFP Factcheck de bewering dat deze afbeelding een Nederlandse politieagent toonde met een hamer, en we zagen hoe geweld tegen de politie werd toegejuicht in deze onjuist omschreven video van rellen in Argentinië in 2017.