Het risico op trombose is niet hoger voor gevaccineerde vliegtuigpassagiers

"Niet vliegen voor de gevaccineerden?" luidt de kop van deze blogpost, gepubliceerd op 26 mei 2021 en sindsdien meer dan 5000 keer gedeeld op Facebook. Volgens het verhaal zijn luchtvaartmaatschappijen begonnen met de discussie over hoe ze om moeten gaan met "gevaccineerde klanten en het levensgrote risico dat zij hebben op bloedklonters ten gevolg van het experimentele m-RNA serum".

Het verhaal linkt naar een artikel op de medische website Healthline, met daarin het advies dat mensen met een voorgeschiedenis van trombose of die er recent voor zijn behandeld, hun arts moeten vragen of het veilig is om te vliegen. De misleidende Nederlandse blogpost concludeert dat binnenkort "iedereen die gevaccineerd is, niet mag vliegen".

Een soortgelijk verhaal, niet specifiek over mRNA-vaccins, circuleerde in het Frans en werd geverifieerd door AFP Frankrijk.

Image

Screenshot van de misleidende blogpost, vastgelegd op 31 mei 2021

Er zijn twee soorten COVID-19-vaccins: de nieuw ontwikkelde mRNA vaccins (Pfizer-BioNtech en Moderna) en de zogenaamde vectorvaccins (AstraZeneca en Janssen). De technologie voor mRNA-vaccins wordt uitgelegd in deze AFP-video.

Het Europees Geneesmiddelenbureau (EMA) kondigde in april 2021 aan dat bloedstolsels kunnen worden beschouwd als een "zeer zeldzame" bijwerking van de AstraZeneca en Janssen-vaccins - die beide "vectorvaccins" zijn. De maand daarop vertelde het bureau dat er geen aanwijzingen zijn voor een ​​verband tussen mRNA-vaccins en trombose. Dit maakt het vermeende verband tussen mRNA-vaccins en bloedstolsels in de misleidende post des te verrassender.

Hoe dan ook, de zeldzame bloedstolsels die aan het vaccin zijn gekoppeld, zijn anders dan degene die worden veroorzaakt door vliegreizen, zoals experts hieronder uitleggen.

Daarnaast vertelde een woordvoerder van de International Air Transport Association (IATA), dat ze "niet op de hoogte is" van bedrijven die overwegen om gevaccineerde passagiers de toegang te ontzeggen vanwege het risico op bloedstolsels.

Verschillende soorten trombose

Vaccine-Induced Immune Thrombotic Thrombocytopenia is "een zeldzame bijwerking van een of misschien twee soorten COVID-vaccins", vertelde medisch adviseur Dr. David Powell van IATA aan AFP. Dit is een "andere aandoening dan bloedstolsels in het been (diepe veneuze trombose) en / of pulmonair (longembolie), die kan optreden bij immobiliteit, vooral na een operatie, letsel aan de ledematen, langdurige bedrust of soms langdurig zitten tijdens een reis", zei hij.

"Gevallen die optreden bij een lange reis (per vliegtuig, trein of over de weg) vertonen over het algemeen reeds bestaande risicofactoren" vervolgde hij. "Afgezien van immobiliteit zijn er veel factoren, waaronder zwangerschap, orale anticonceptie, kanker, overgewicht, spataderen en aandoeningen van het stollingssysteem."

Marie-Antoinette Sevestre-Pietri, hoogleraar vasculaire geneeskunde aan het Universitair Ziekenhuis van Amiens en voorzitter van de Franse Vereniging voor Vasculaire Geneeskunde, bevestigt aan AFP dat de twee soorten trombose "niets met elkaar te maken" hebben.

"Trombose die wordt geassocieerd met vliegreizen is een risicofactor die we al meer dan tien jaar kennen", legt ze uit.

In 2007 publiceerde de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) een onderzoek met als doel het verhoogde risico op veneuze trombo-embolie (VTE) tijdens vliegreizen te bevestigen. Het Instituut voor Tropische Geneeskunde in Antwerpen publiceerde ook een document in 2014 over dit onderwerp.

Trombosegevallen na vaccinatie houden geen verband met vliegreizen

De zogenaamde "atypische" trombose die door een vaccin wordt veroorzaakt, is een "immunologische trombose". Het is een allergie voor componenten van het vaccin die de bloedstolling activeren met het verschijnen van bloedstolsels overal of op ongebruikelijke plaatsen, zoals de hersenaders of de spijsverteringsaders", vervolgde professor Sevestre-Pietri.

"Er is absoluut geen reden" dat een vliegreis de atypische trombose verergerd die verband houdt met het vaccin, zegt ze. Daarnaast is ze niet op de hoogte van een enkel geval.

"Er is absoluut geen reden om een ​​patiënt niet mee te nemen op een vlucht onder het voorwendsel dat hij is ingeënt". Sevestre-Pietri pleit daarentegen vóór vaccinatie van mensen die een risico hebben om trombose op te lopen omdat ze het juist kunnen ontwikkelen door de ziekte COVID-19.

Langdurige vliegreizen van meer dan acht uur kunnen een risico vormen voor mensen met een voorgeschiedenis van trombose: "De hoogte kan een rol spelen, de druk, de lucht is droog en mensen zijn uitgedroogd. Als ze een beetje klem zitten tussen twee stoelen, zullen ze niet veel lopen, en als ze een beetje alcohol drinken als ze bang zijn in een vliegtuig, zullen ze wat meer uitgedroogd raken", aldus Dr. Sevestre-Pietri.

Bij reizigers met risicofactoren kan er door middel van een echo gekeken worden of er sprake is van trombose in de benen. In dat geval "vinden we een frequentie tussen 1% en 5% bij patiënten met een hoog risico. Longembolie, die mogelijk fataal is, is uiterst zeldzaam. Een of twee embolieën per miljoen reizigers", vervolgt ze. En "als we kijken naar zeer verre reizen" voor mensen met een risicofactor kan het oplopen naar twee tot vijf (gevallen, red.) per miljoen reizigers", zei ze.

Maar deze gevallen van trombose zijn "volledig onafhankelijk" van trombose na vaccinatie die in zeldzame gevallen wordt waargenomen na injectie van sommige vaccins tegen COVID-19, benadrukt ze.

Het Duitse persbureau DPA wijdde ook een Franstalige factcheck aan dit onderwerp.

Ondanks de misleidende bewering in de verhalen dat mRNA-vaccins in verband zouden moeten worden gebracht met bloedstolsels, zijn dergelijke ernstige - en zeer zeldzame effecten - alleen in verband gebracht met de vectorvaccins van AstraZeneca en Janssen. Sommige landen hebben maatregelen genomen. Denemarken is bijvoorbeeld definitief met AstraZeneca en Janssen gestopt, terwijl andere landen, zoals Frankrijk en Nederland, ervoor hebben gekozen om het gebruik van AstraZeneca te beperken tot oudere leeftijdsgroepen. Het EMA benadrukt dat de voordelen zwaarder wegen dan de risico's.

Lopen in het vliegtuig

Dr. Sevestre-Pietri raadt het volgende aan om de vorming van bloedstolsels te voorkomen: "het dragen van een elastisch verband, oftewel compressiekousen, om goed te hydrateren en om te lopen om te voorkomen dat het bloed in de aderen stagneert en daardoor mogelijk gaat stollen".