Onjuiste ondertiteling en beweringen over Covid-19 in Oostenrijks tv-item duizenden keren gedeeld op Facebook
- Dit artikel is meer dan een jaar oud.
- Gepubliceerd op 16 oktober 2020 om 16:20
- Leestijd: 9 min
- Door: Loes WITSCHGE, Eva WACKENREUTHER, AFP Nederland
Copyright © AFP 2017-2025. Voor commercieel gebruik van deze inhoud is een abonnement vereist. Klik hier voor meer informatie.
Facebook-posts met het Oostenrijkse nieuwsitem, in het Nederlands ondertiteld, werden sinds 10 oktober 2020 meer dan 16.000 keer gedeeld, zoals hier, hier en hier. “Breaking… Na Duitsland nu ook Oostenrijk eindelijk wakker. Het kaartenhuis stort in elkaar...!” luidt het bijschrift van de meest gedeelde post.
De video van 3:40 minuten is een fragment van de Oostenrijkse tv-zender ServusTV, een in Salzburg gevestigde televisiezender die nieuws, sport en amusementsprogramma’s uitzendt in Duitstalige landen. De zender is eigendom van energiedrankbedrijf Red Bull en werd door de Duitse krant Süddeutsche Zeitung omschreven als de “thuiszender van het Oostenrijkse rechts-populisme”. De ServusTV Facebook-pagina bevat een post van 29 september 2020 over hetzelfde onderwerp die 1.100 gedeeld is, maar een gebroken link bevat. ServusTV woordvoerder Nikolaus Glaser vertelde AFP Factcheck dat Servus Am Abend, het programma waarin het fragment voorkwam, afleveringen na zeven dagen van de website haalt in verband met copyright-beperkingen.
In de Nederlandstalige Facebook-posts begint de video met een ogenschijnlijk toegevoegde still van de presentator, Philipp McAllister, met daarop de Nederlandse tekst “Experts op Oostenrijkse tv: ‘Er is geen tweede golf’”.
“Als de overheid er niet was, dan zouden we onder de bevolking helemaal niks meer van corona merken. Dat zeggen wetenschappers, artsen en experts,” begint McAllister. Verschillende “experts” worden in het item geïnterviewd over de tweede golf van coronabesmettingen in Oostenrijk, de nauwkeurigheid van PCR-tests en mondkapjes.
De video werd veel gedeeld onder Nederlandstalige Facebook-gebruikers temidden van hoge besmettingsaantallen. Op vrijdag werden 7.997 nieuwe besmettingen in 24 uur gemeld. De sterke stijging in het aantal besmettingen met het nieuwe coronavirus leidde tot strikte nieuwe maatregelen die op dinsdag werden aangekondigd. De regels omvatten een sluiting van de horeca, een verbod op alcoholverkoop na 20.00 uur en meer.
AFP Factcheck verifieerde vier beweringen in de Facebook-posts en beoordeelde ze allemaal als geheel of gedeeltelijk onjuist.
1 Instanties in Saalbach-Hinterglemm eisen een stop van het grootschalig testen op Covid-19 - ONJUIST
“In Saalbach-Hinterglemm eisen instanties een directe stop van het grootschalig testen van mensen,” zegt de presentator volgens de Nederlandse ondertiteling, ongeveer 18 seconden in de video.
Dit wekt ten onrechte de indruk dat officiële instanties in de populaire Oostenrijkse wintersportbestemming Saalbach-Hinterglemm de stop eisten of de oproep steunen.
De tekst van de presentator wordt hier verkeerd vertaald in de ondertitels. Zijn exacte woorden zijn: “de deelnemers van de duurzaamheidsdagen in Saalbach-Hinterglemm eisen een onmiddellijke stop van deze grootschalige tests” (in het Duits: “Die Teilnehmer der Nachhaltigkeitstage in Saalbach-Hinterglemm fordern einen sofortigen Stop dieser großflächigen Testungen”).
Een Google-zoekopdracht naar “duurzaamheidsdagen Saalbach-Hinterglemm 2020” in het Duits leidt naar deze website die het evenement aankondigt. De site bevat een link naar een livestream; deze is offline maar leidt naar de Mother Earth Austria Facebook-pagina, met erop een link naar een Facebook event page voor de “duurzaamheidsdagen”.
Volgens de pagina werd het evenement georganiseerd door Mother Earth Austria en Global Family, een goed doel dat vakanties organiseert voor “slachtoffers van armoede, ziekte, geweld en oorlog”. Het zwaartepunt van het evenement is Covid-19, staat er: “in discussies en lezingen zullen experts uitleggen wat het weten waard is over de processen die kunnen leiden tot een besmetting.”
De lijst sprekers bevat prominente critici van het beleid rondom het nieuwe coronavirus waaronder Sucharit Bhakdi, wiens uitspraken eerder onjuist werden bevonden door factcheckers, bijvoorbeeld hier en hier, Michael Spitzbart, die eerder de ongegronde bewering maakte dat een hoge dosering vitamine C virussen kan doden, en ServusTV directeur Ferdinand Wegschneider.
Alois Hasenauer, de burgemeester van Saalbach-Hinterglemm, bevestigt per e-mail aan AFP Factcheck dat de gemeente niet betrokken was bij de organisatie van het evenement en dat ze “de ongegronde beschuldiging resoluut verwerpen” dat ze zouden hebben opgeroepen tot een stop op testen.
“Onze gemeente heeft altijd de grootst mogelijke aandacht besteed aan verantwoord omgaan met Covid-19. Tests zijn een belangrijke factor om te kunnen reageren op de huidige omstandigheden en het constant veranderende infectieproces,” vertelde Hasenauer aan AFP Factcheck in een e-mail op 14 oktober 2020.
2 Er is een toename in positieve laboratoriumtests, maar een stabiel aantal ernstig zieken en sterfgevallen, wat betekent dat er geen tweede golf is - ONJUIST
Zo’n 45 seconden in het TV-segment zegt Bhakdi, “er is een toename positieve lab-testen bij een gelijk gebleven aantal van ernstig zieken en sterfgevallen en dat betekent dat er geen tweede golf is.”
Dit is onjuist. De officiële Oostenrijkse cijfers laten een toename in ziekenhuisopnames door Covid-19 zien, waaronder op de intensive care, naast een toename in het aantal sterfgevallen.
De Oostenrijkse bondskanselier Sebastian Kurz kondigde op 13 september aan dat het land “het begin van de tweede golf doormaakte”.
Onderstaande screenshots, genomen van het Oostenrijkse coronavirus dashboard, laten een duidelijke toename in het aantal ziekenhuisopnames zien, ook op de intensive care. Volgens de cijfers is er ook een toename in sterfgevallen door Covid-19 sinds september.
3 Fout-positieve testresultaten roepen het beeld op van een ‘fake-pandemie’ - GEDEELTELIJK ONJUIST
Het TV-segment beweert vervolgens dat fout-positieve testresultaten een verkeerd beeld kunnen creëren van de ernst van de besmettingsgolf.
“Het probleem met de actuele lab-tests, de zogenaamde PCR-tests, is dat ze 2 procent fout-positieven kunnen geven bij gezonde mensen,” staat in de ondertitels, ongeveer een minuut in de video. De exacte woorden van de presentator in het Duits zijn dat tests “tot” 2 procent fout-positieve resultaten geven.
Vervolgens wordt Karina Reiss, docent aan de faculteit dermatologie en allergologie van de Universiteit van Kiel en samen met Bhakdi co-auteur van het boek “Corona Vals Alarm?”, aan het woord gelaten. Ze zegt dat “blinde tests” in heel Europa aan hebben getoond dat PCR-tests fout-positieve resultaten hadden in 1 à 2 procent van de gevallen.
De presentator berekent dan, volgens de ondertiteling, “dus bij 1.000 gezonde mensen krijgt men tot 20 vals-positieve resultaten. Test men 15.000 mensen per dag, zoals nu in Oostenrijk gebeurt, dan leidt dat tot wel 300 vals-positieven per dag. In één maand dus tot wel 9000 vals-positieve tests. Volstrekt gezonde mensen dus die in quarantaine moeten en daardoor het beeld opwekken van een fake-pandemie.” In werkelijkheid zegt de presentator net iets anders, namelijk dat er “tot” 300 fout-positieve uitslagen kunnen zijn. Hij heeft het ook over “het beeld van een pandemie-golf”, niet een “fake pandemie”.
Polymerase Chain Reaction (PCR) tests gebruikt om te testen op besmetting met het SARS-CoV-2 virus dat Covid-19 veroorzaakt hebben inderdaad een kleine foutmarge. Dit NRC artikel legt uit waarom het aandeel fout-positieve resultaten vooral hoog ligt wanneer er weinig besmettingen zijn.
AFP Factcheck kon het werkelijke percentage fout-positieve resultaten niet verifiëren. Het idee dat fout-positieve resultaten ten onrechte het beeld van een besmettingsgolf creëren in Oostenrijk is misleidend. De grote meerderheid van positieve resultaten kloppen wel.
Jelle Goeman, hoogleraar biostatistiek aan het Leids Universitair Medisch Centrum, vertelde AFP Factcheck dat hoewel de berekening die de presentator maakt in principe klopt, “de conclusie die ze eruit trekken wat ver gaat”.
“Onder de positief geteste mensen zitten inderdaad vals-positieve resultaten. Bij 2 procent van 15.000 tests kom je op 300. Maar dat verklaart niet de overige positieve tests; de enige manier om die te verklaren is dat mensen inderdaad positief zijn. Dan komen daar nog de mensen die vals-negatief [getest] zijn bij [wat betekent dat ze besmet zijn, maar een negatieve uitslag hebben], plus de mensen die zich helemaal niet laten testen,” vertelde hij AFP Factcheck telefonisch op 15 oktober.
Nina Bauregger, een woordvoerder van het Oostenrijkse ministerie van volksgezondheid, vertelde AFP Factcheck per e-mail dat, “het waar is dat het aandeel fout-positieve resultaten toeneemt bij lage besmetting. Volgens het Robert Koch Instituut is de analytische specificiteit bij juiste uitvoering en beoordeling bijna 100 procent dankzij het werkingsprincipe van PCR-tests en hoge kwaliteitseisen.”
Door Bauregger aangeleverde cijfers laten zien dat in 10 dagen in oktober (5-14 oktober) gemiddeld 17.530 mensen per dag werden getest in Oostenrijk, wat resulteerde in gemiddeld 1.053 positieve resultaten (gemiddeld 6,1 procent).
4 Het dragen van mondkapjes is gevaarlijk en kan een verhoogde bloeddruk veroorzaken binnen enkele minuten - ONJUIST
Vervolgens zegt de presentator dat het dragen van mondkapjes “zinloos” is, “want ook maskers richten meer schade aan dan dat ze beschermen”. Reiss zegt, “voor veel mensen zijn maskers gevaarlijk, vanwege het opnieuw inademen van CO2”, waaraan de presentator toevoegt, “wat binnen enkele minuten al tot verhoogde bloeddruk [leidt]”.
Dit is onjuist. Beweringen dat het opnieuw inademen van de eigen koolstofdioxide door het dragen van een mondkapje schadelijk kan zijn voor de gezondheid, zijn al meermaals ontkracht door AFP Factcheck, bijvoorbeeld hier, hier en hier.
Leon van den Toorn, voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Artsen voor Longziekten en Tuberculose en longarts in het Erasmus MC, vertelde AFP Factcheck telefonisch dat hij niet gelooft dat een “huis, tuin en keuken” mondkapje kan leiden tot een verhoogde bloeddruk. “Dat gebeurt op het moment dat je een grote plastic zak over je hoofd trekt en hem helemaal dicht knoopt, ja, dan klopt het,” zegt hij.
“De theorie dat van het inademen van koolstofdioxide je bloeddruk stijgt, dat klopt wel, maar met een gewoon mondmasker gebeurt dat absoluut niet,” zegt hij. “Ten eerste adem je er natuurlijk continue langs en je ademt er dwars doorheen. Het is alleen maar een soort filter dat grotere deeltjes dan lucht er zoveel mogelijk uit moet filteren ... maar ik geloof er helemaal niks van dat dat ook maar enige invloed heeft op wat voor lucht je in- en uitademt.”
In Oostenrijk is het dragen van een mondkapje momenteel verplicht op bepaalde plekken, zoals in het openbaar vervoer, bij zorginstellingen en op markten. Op 30 september gaf de Nederlandse regering een “dringend advies” mondkapjes te dragen in de publieke binnenruimte. Rutte kondigde op 13 oktober aan dat het kabinet werkt aan het verplichten van mondkapjes.
Heeft u content gezien die u door AFP wilt laten verifiëren?
Neem contact met ons op
