Document van Portugese rechtbank verwijst niet naar alle coronadoden in het land

Volgens verschillende misleidende berichten heeft een Portugese rechtbank geoordeeld dat "tussen januari 2020 en april 2021" niet 17.000, maar slechts 152 personen in het land aan COVID-19 zijn overleden. De bewering verscheen onder andere in deze blogpost, gepubliceerd op 28 juni 2021 en sindsdien ruim 360 keer gedeeld. Een screenshot van de blogpost werd ook in verschillende Facebookberichten gedeeld, zoals hier.

De verschillende verhalen citeren een artikel gepubliceerd op de website van een groep die zichzelf America's Frontline Doctors noemt, een groep die AFP eerder heeft geverifieerd.

Het verhaal circuleert op sociale media in verschillende talen, zoals in het Spaans, Frans en Italiaans. De bewering werd ontkracht door AFP Brazilië.

Image

Screenshot van een van de misleidende blogposts, vastgelegd op 19 juli 2021

Het verhaal op de website van America's Frontline Doctors verwijst naar een document van 19 mei 2021 van de rechtbank in Lissabon met het procesnummer "525 / 21.4BELSB".

Het volledige document werd gedeeld door het coronakritische Portugese weblog "Andre Dias" en verwijst naar sterfgevallen die zijn vastgesteld door artsen die werken voor het Portugese Ministerie van Justitie, via het Nationaal Instituut voor Juridische Geneeskunde en Forensische Wetenschappen (INMLCF).

Het specifieke document dat door America's Frontline Doctors wordt aangehaald, vermeldt 152 overlijdensakten met het coronavirus in Portugal van 1 januari 2020 tot 18 april 2021.

Image

Screenshot van het document op de website van America's Frontline Doctors, vastgelegd op 19 juli 2021

Op pagina 13 en 14 van het document staat deze tekst in het Portugees:

"Na analyse van de SICO-database, van 01-01-2020 tot 18-04-2021, hebben we tot nu toe de volgende distributies kunnen verifiëren: Tussen 2020 en 2021 zijn 152 overlijdensakten afgegeven door artsen die werken onder het Ministerie van Justitie (INMLCF), in welke gevallen de basisdoodsoorzaak te wijten was aan COVID-19, volgens de volgende verdeling: van de 152 overlijdensakten was bij 132 sterfgevallen de basisoorzaak U071 (COVID-19-virus geïdentificeerd) en bij 20 sterfgevallen was de basisoorzaak U072 (COVID-19 niet geïdentificeerd in een laboratorium)."

De aanduiding U07.2 van niet-laboratorium-geïdentificeerde coronagevallen betekent bijvoorbeeld dat de doodsoorzaak is vastgesteld via een klinische diagnose.

INMLCF, het instituut waar het document naar verwijst, is een entiteit die onder meer samenwerkt "met de rechtbanken, met het openbaar ministerie en met de criminele politie-instanties en andere diensten en entiteiten die ingrijpen in het justitiële administratiesysteem, waarbij het forensische onderzoeken uitvoert" stelt het instituut onder andere op hun website.

Document bevat alleen gevallen die zijn gemeld bij het ministerie van Justitie

AFP probeerde de authenticiteit van het document te bevestigen bij de administratieve rechtbank van Lissabon, maar kreeg geen toegang tot het dossier in kwestie.

Het Portugese Ministerie van Justitie vertelde echter wel aan AFP dat het document waarnaar wordt verwezen niet in tegenspraak is met de officiële statistieken van het land.

Het ministerie bevestigde dat er op 18 april 2021 inderdaad 152 overlijdensakten met betrekking tot COVID-19 waren geïdentificeerd door het registratieteam van het Directoraat-generaal van Volksgezondheid (DGS) afkomstig van artsen die verbonden zijn aan het ministerie van Justitie.

Volgens het ministerie van Justitie wordt echter de grote meerderheid van de overlijdensakten die door het DGS wordt geregistreerd afgegeven door artsen die verbonden zijn aan het ministerie van Volksgezondheid.

"Er is geen discrepantie geconstateerd. Tot diezelfde dag, 18-04-2021, waren er in totaal 16.945 sterfgevallen als gevolg van COVID-19 geregistreerd", aldus het ministerie van Justitie.

Het ministerie merkt op dat medisch-juridische autopsies die worden uitgevoerd door artsen die verbonden zijn aan het ministerie van Justitie, worden uitgevoerd in gevallen van "gewelddadige dood of een onbekende oorzaak".

"Met andere woorden, medisch-juridische lijkschouwingen zijn gericht op het ondersteunen van het strafrechtelijk onderzoek en worden niet als algemene regel uitgevoerd", legt het ministerie uit.

De statistieken worden verzameld in een ander systeem

Officiële gegevens over COVID-19 in Portugal worden geregistreerd en openbaar gemaakt door het DGS, dat verschillende databases gebruikt voor epidemiologische controle en surveillance. DGS is verbonden aan het ministerie van Volksgezondheid en heeft bestuurlijke bevoegdheden.

Een van de bronnen die het DGS gebruikt is het Nationaal Epidemiologische Surveillancesysteem (Sinave), dat gegevens levert over bevestigde coronagevallen.

Sterfgevallen in Portugal worden geregistreerd via SICO, het Overlijdensakte Informatiesysteem, opgericht in 2014. Het verzamelt alle informatie over sterfte in Portugal.

"SICO is het sterfte-informatiesysteem in Portugal, gebaseerd op de elektronische registratie van overlijdensakten, opgesteld door artsen in de uitoefening van hun beroep, in overeenstemming met het geldende wettelijke kader", legt de instelling uit op hun website.

SICO moet worden gebruikt door alle artsen in Portugal. Daarom verzamelt de database, die wordt beheerd door het DGS, de overlijdensakten die zijn afgegeven door artsen uit het hele land, niet alleen die van het ministerie van Justitie via bijvoorbeeld de INMLCF.

Het document dat wordt aangehaald door de website van America's Frontline Doctors betreft het verzoek van een groep (van wie de namen in de publicaties zijn doorgestreept) aan de rechtbank dat het DGS een "set van rapporten, opinies en publicaties van een wetenschappelijke aard gerelateerd aan COVID-19" beschikbaar maakt.

Het document zegt echter nergens dat de 152 sterfgevallen alle sterfgevallen omvatten die verband houden met COVID-19 in Portugal.

Het DGS en het ministerie van Volksgezondheid (in het rapport geïdentificeerd als "respondenten") verwijzen uitsluitend naar de overlijdensakten die zijn afgegeven door de INMLCF na het verzoek door de eisers, met betrekking tot "informatie / rapportage over het aantal sterfgevallen in Portugal, sinds het begin van de verklaarde pandemie, veroorzaakt door de SARS-CoV-2-infectie, de oorzaak van dood objectief en wettelijk bewezen door de autopsie van de lijken."

COVID-19 in Portugal

Volgens de meest actuele cijfers van het DGS (19 juli 2021), waren er in Portugal sinds het begin van de pandemie 17.215 sterfgevallen als gevolg van COVID-19.

Begin 2021 registreerde Portugal het hoogste sterftecijfer als gevolg van COVID-19 in Europa. Volgens gegevens van het Europees Centrum voor ziektepreventie en -bestrijding (ECDC) van de laatste week van januari van dit jaar, had Portugal 362,9 sterfgevallen als gevolg van COVID-19 per miljoen inwoners geregistreerd. Pas medio februari begon het aantal dagelijkse gevallen te dalen.

Op 1 juli 2021 heeft de Portugese regering opnieuw een avondklok ingesteld voor 45 gemeenten in het land, na een toename van het aantal gevallen de week ervoor.

Het onjuiste verhaal over coronasterfte in Portugal past in een langere reeks soortgelijke verhalen. AFP Factcheck ontkrachtte eerder bijvoorbeeld de bewering dat de Amerikaanse CDC haden toegegeven dat 96% van gerapporteerde coronadoden onterecht was, en de bewering dat slechts 151 mensen in Nederland onder de 70 gestorven waren aan corona.