Engelse cijfers tonen niet aan dat gevaccineerden meer kans hebben op overlijden door deltavariant
- Dit artikel is meer dan een jaar oud.
- Gepubliceerd op 28 juli 2021 om 17:09
- Laatst bijgewerkt op 28 juli 2021 om 18:29
- Leestijd: 7 min
- Door: AFP Allemagne, AFP Polen
- Vertaling en aanpassing: Clémence OVEREEM
Copyright © AFP 2017-2024. Voor commercieel gebruik van deze inhoud is een abonnement vereist. Klik hier voor meer informatie.
Op Facebook zijn sinds half juni twee blogartikelen meer dan 500 keer gedeeld. Volgens de publicaties heeft de Engelse volksgezondheidsautoriteit Public Health England (PHE) een verhoogde kans op sterfte door de deltavariant van SARS-CoV-2 toegerekend aan gevaccineerden in vergelijking met degenen die niet zijn gevaccineerd tegen het virus.
In de eerste blogpost, gepubliceerd op 19 juni 2019, staat: "dubbel gevaccineerden sterven 6 keer vaker aan Deltavariant dan ongevaccineerden."
De tweede blogpost, gepubliceerd op 26 juni, beweert: "De Britse overheid geeft toe dat gevaccineerden 3,25 keer vaker sterven aan die variant dan mensen die de experimentele prik niet hebben genomen."
De blogs linken naar artikelen van de websites Report24 en Infowars. De websites staan bekend om het verspreiden van desinformatie en zijn eerder geverifieerd door AFP (hier, hier). Infowars werd verbannen van YouTube, Twitter en Facebook vanwege het verspreiden van complottheorieën – waaronder de valse bewering dat de massale schietpartij op de Amerikaanse school Sandy Hook in scene is gezet.
Soortgelijke claims, variërend van een verhoogd risico van 3 tot 6 keer, en gebaseerd op rapporten van dezelfde gezondheidsautoriteit, circuleren in het Duits, Fins en Pools. Beide versies van het verhaal werden ontkracht door AFP Duitsland.
Volgens de eerste blogpost blijkt uit gezondheidsgegevens uit Engeland dat het sterftecijfer door de deltavariant zes keer hoger is voor gevaccineerden dan voor ongevaccineerden. Het artikel citeert de zestiende technische briefing van PHE met de titel "SARS-CoV-2 variants of concern and variants under investigation in England", gepubliceerd op 18 juni 2021.
Op basis van de gegevens in de briefing stelt het artikel dat het sterftecijfer door de deltavariant sinds 1 februari 2021 voor ongevaccineerden 0,1% bedraagt (34 van de 35.521) en 0,64% (26 van de 4087) onder volledig gevaccineerde personen en concludeert: "Dubbele vaccinatie wordt dus geassocieerd met een 6-voudig risico op overlijden voor de Deltavariant vergeleken met de ongevaccineerden."
Door de sterfgevallen in de tabel te vergelijken met het aantal infecties met de deltavariant, concludeert het artikel dus dat er 6 keer zo veel sterfgevallen zijn onder volledig gevaccineerden. Maar deze vluchtige rekensom biedt geen bewijs dat je door vaccinatie een groter risico op sterfte loopt, zoals we hieronder zullen uitleggen.
De tweede blogpost kijkt naar een vergelijkbare tabel in de daaropvolgende technische briefing (briefing 17), en berekent dat het sterftecijfer onder ongevaccineerden 0,08% (44 van de 53.822) bedraagt en 0,26% onder degenen die ten minste één vaccindosis hebben gekregen (70 van de 27.192). Dit zou betekenen dat het sterftecijfer 3,25 keer zo hoog is bij infectie met de deltavariant onder gevaccineerden.
Maar ook deze bewering is niet waar.
Onvoldoende gegevens om een verband te leggen
Om de claim te verifiëren, vroeg AFP aan PHE of er uit de gegevens een hogere kans op sterfte valt op te maken onder gevaccineerden.
Ten eerste vertelde PHE-woordvoerder Luke Weeks op 30 juni 2021 aan AFP dat de PHE nog nooit een dergelijke verklaring heeft afgelegd. Daarentegen is het hogere aantal gevallen onder gevaccineerden om andere redenen te verwachten, legde hij uit.
"In de context van een zeer hoge vaccinatiedekking in de bevolking, zelfs met een zeer effectief vaccin, wordt verwacht dat een groot deel van de gevallen zich zal voordoen bij gevaccineerde personen, simpelweg omdat een groter deel van de bevolking gevaccineerd is dan niet-gevaccineerd", zei Weeks.
De blogposts trekken hun conclusies simpelweg door de gevaccineerde en ongevaccineerde personen te vergelijken, maar houdt geen rekening met de verschillen tussen de twee groepen. In feite zijn de meeste personen in de groep die twee doses van het vaccin hebben gekregen aanzienlijk ouder en lopen dus een hoger risico om te overlijden aan COVID-19.
De groep ongevaccineerden in het VK bestaat voornamelijk uit jongeren, meldt de NHS in hun wekelijkse aankondiging van 22 juli, terwijl meer dan 9 op de 10 personen van 50 jaar en ouder zijn gevaccineerd met twee doses.
Dit betekent dat risicogroepen en oudere patiënten oververtegenwoordigd zijn in de groep personen die volledig gevaccineerd zijn. Weeks legt uit dat deze statistische onbalans verklaart waarom een groot deel van de gevallen zich voordoet bij gevaccineerde personen.
"Dit kan nog opvallender zijn als vaccinatie prioriteit heeft gekregen voor personen die vatbaarder zijn voor, of meer risico lopen op, ernstige ziekten, zoals in het Britse vaccinatieprogramma, met name wanneer wordt gekeken naar ernstige uitkomsten zoals ziekenhuisopnames of sterfgevallen."
"Individuen in risicogroepen lopen mogelijk ook meer risico op ziekenhuisopname of overlijden vanwege oorzaken die los staan van COVID-19, en kunnen dus in het ziekenhuis worden opgenomen of overlijden met COVID-19 in plaats van door COVID-19", voegde Weeks eraan toe.
Om deze reden kunnen conclusies over de effectiviteit van de vaccins niet worden gemaakt op basis van een vergelijking van de sterfte van gevaccineerden met ongevaccineerden.
Het dodental dat in de blogposts wordt genoemd, betreft slechts de kleine minderheid van degenen die zijn gevaccineerd en die vervolgens fatale doorbraakinfecties van COVID-19 hebben meegemaakt. Volgens de technische briefings blijft de overgrote meerderheid van de gevaccineerden beschermd tegen ernstige gevallen van de ziekte, waarbij het vaccin 92-94% (briefing 16) en 93-96% (briefing 17) effectiviteit biedt tegen ziekenhuisopname tegen de alfa- en deltavarianten na twee doses.
Misleidende interpretatie vanwege de "Simpsons paradox"
Professor Helmut Küchenhoff, statisticus aan de Ludwig Maximilians Universiteit in München, vertelde AFP op 8 juli 2021 dat de claim een "klassiek voorbeeld" is van de Simpsons paradox.
In zo'n paradox kunnen statistieken tegenstrijdige uitspraken toelaten, wanneer men naar de data als geheel kijkt zonder rekening te houden met individuele subgroepen.
"Je moet de gegevens gestratificeerd bekijken, dat wil zeggen rekening houdend met hun leeftijdsopbouw. In beide leeftijdsgroepen doen de gevaccineerden het beter. Maar het overgewicht keert dit om. Dat is een paradox", legt Küchenhoff uit.
Norbert Henze, een lid van het Karlsruher Institut für Technologie (KIT), bevestigde op 8 juli 2021 ook tegen AFP dat een Simpsons paradox zich voordoet in de PHE-gegevens.
Technische briefing 17 splitst de groepen op naar leeftijd. Uit deze statistieken blijkt echter dat bij vergelijking van dezelfde leeftijdsgroep de ongevaccineerden na infecties met de deltavariant hogere sterftecijfers toonden dan de gevaccineerden.
De onderstaande tabel toont 976 deltagevallen in de ongevaccineerde groep van 50-plussers en 38 sterfgevallen. Ter vergelijking: met 3546 deltagevallen in de volledige gevaccineerde groep 50-plussers was het aantal sterfgevallen 50. Voor deze leeftijdsgroep is de sterfte onder de ongevaccineerden (3,8%) dus aanzienlijk hoger dan bij de gevaccineerden (1,4%).
Bovendien zijn er in de categorie onder de 50 geen sterfgevallen gemeld onder de personen die twee doses van het vaccin hebben gekregen.
De verkeerde weergave van cijfers komt overeen met andere misleidende verhalen over coronacijfers die AFP verifieerde. Zo vertegenwoordigde een verklaring van een rechtbank niet alle coronasterfte in Portugal, en deze verzonnen cijfers gaven geen bewijs voor een daling van het percentage positieve coronatesten in Nederland.
28 juli 2021 CORRECTIE: "British Public Health Authority" in de eerste zin veranderd in "Public Health England"
28 juli 2021 UPDATE: toevoeging van het woord "geen" in de laatste zin.
Heeft u content gezien die u door AFP wilt laten verifiëren?
Neem contact met ons op