De mensheid stoot jaarlijks aanzienlijk meer CO2 uit dan alle vulkanen samen

Op 17 november 2025 beweerde een Facebookgebruiker in een veel gedeelde post dat "één enkele vulkaan in twee seconden evenveel CO2 uitstoot als de hele mensheid in een jaar". "Tot zover het sprookje van de door de mens veroorzaakte klimaatverandering", vervolgt de auteur, die ook een kaart deelt waarop "momenteel actieve vulkanen" op aarde te zien zijn.

In het bericht beweert de gebruiker ook dat de "Duitse media hadden berekend dat de uitstoot van de vulkaan in Indonesië van vorig jaar net zoveel CO2 de lucht in joeg als Duitsland de afgelopen honderd jaar had geproduceerd".

Soortgelijke beweringen verschenen ook op X, met dezelfde kaart. 

Wetenschappers zijn het er echter over eens dat de vulkanische CO2-uitstoot aanzienlijk lager is dan die als gevolg van menselijke activiteiten. Er is ook geen spoor te vinden van Duitse media-artikelen waarin zou beweerd worden dat de uitbarsting van een vulkaan in Indonesië meer CO2 heeft uitgestoten dan Duitsland in de recente geschiedenis.

Image

Screenshots van onjuiste beweringen op Facebook en X. Genomen op 8/11/25. Rood kruis toegevoegd door AFP

Dezelfde beweringen verschenen ook in het Duits in 2024, toen AFP de beweringen ook al ontkrachtte.

Vulkanische emissies zijn veel lager dan menselijke activiteiten

Vulkanen dragen inderdaad bij aan de wereldwijde CO2-uitstoot, maar dit is veel minder dan de CO2-uitstoot door menselijke activiteiten, vertelden deskundigen aan AFP. Terwijl de uitstoot door vulkanen gedurende millennia relatief constant is gebleven, is het de enorme toename van door de mens veroorzaakte broeikasgassen in de afgelopen jaren die klimaatverandering heeft veroorzaakt. 

"De jaarlijkse CO2-uitstoot door menselijke activiteiten is 40 tot 100 keer groter (afhankelijk van het jaar) dan alle vulkanische uitstoot samen", vertelde Cathy Clerbaux van het Franse Nationale Centrum voor Wetenschappelijk Onderzoek (CNRS) aan AFP in de Duitse factcheck van 2024. Clerbaux haalde cijfers aan van het Deep Carbon Observatory (DCO). Hun team van honderden wetenschappers doet onderzoek naar de wereldwijde CO2-uitstoot en beschrijft hoe koolstofdioxide wordt opgeslagen, vrijkomt en opnieuw wordt opgenomen in natuurlijke en menselijke processen. 

Er is geen exact cijfer voor de totale hoeveelheid CO2-uitstoot door vulkanen, vertelde Karen Fontijn, vulkanoloog aan de Université Libre de Bruxelles, op 10 december 2025 aan AFP, maar schattingen "komen uit op een totaal in de orde van enkele honderden megaton; voor mensen ligt dat rond de 40 Gton (gigaton)". "Dus zelfs al is er voor de vulkanen (allicht) nog een onderschatting, we spreken toch over één of twee grootteordes verschil", zei ze. 

Fontijn legde uit dat verschillende recente studies hebben geprobeerd om de wereldwijde CO2-uitstoot door vulkanen te schatten. Een studie uit 2019, die gebruik maakte van de bekende verhoudingen tussen zwavel en CO2 in vulkanisch magma, schatte dat alle subaeriale (op het land gelegen) vulkanen samen ongeveer 50-55 Tg  (megaton) CO2 per jaar uitstoten (ongeveer 0,05 gigaton). Een review die in 2020 door internationale experts werd gepubliceerd, suggereerde dat, wanneer zowel actieve als passieve ontgassing wordt meegerekend, de wereldwijde uitstoot door vulkanen ongeveer 140-175 Tg CO2 per jaar bedraagt (0,14-0,17 gigaton).

In een andere studie uit 2025 wijzen wetenschappers erop dat de CO2-uitstoot van vulkanen mogelijk drie keer zo hoog is als in eerdere schattingen, maar dat vulkanen in dat geval nog steeds "minder dan 5% van de wereldwijde koolstofuitstoot voor hun rekening nemen, veel minder dan menselijke activiteiten zoals het verbranden van fossiele brandstoffen en ontbossing".

Ter vergelijking: volgens Our World in Data stoten menselijke activiteiten (zoals transport, industrie, landbouw en verwarming) ongeveer 40 gigaton CO₂ per jaar uit.

"Uiteindelijk is het punt met vulkanische uitstoot dat het deel uitmaakt van het natuurlijke systeem: de globale CO₂-cyclus", aldus Fontijn. "En wat door vulkanen wordt uitgestoten, is normaal gesproken allemaal mooi in evenwicht. Wat mensen doen, is dat alles verstoren."

Vulkanische uitbarstingen kunnen zowel een verkoelend als een opwarmend effect hebben op het klimaat, legt de United States Geological Survey (USGS) uit op zijn website. Vulkanische gassen zoals zwaveldioxide kunnen wereldwijde klimaatverkoeling veroorzaken, terwijl vulkanisch kooldioxide kan bijdragen aan opwarming.

"Klimaatsceptici storten zich op vulkanen en beweren dat ze de grootste potentiële CO2-uitstoter zijn, maar dat is gewoon niet het geval", vertelde Marie Edmonds, onderzoeksdirecteur bij de afdeling Aardwetenschappen van de Universiteit van Cambridge, aan AFP in een factcheckartikel uit 2023.

De volgende grafiek uit het rapport van het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) toont dat vulkanische activiteiten nauwelijks bijgedragen hebben aan de temperatuurstijging van de afgelopen decennia, in tegenstelling tot menselijke factoren.

Image

Screenshot van grafiek in 'Samenvatting voor beleidsmakers 2021' van het IPCC (p. 6). Genomen op 28/8/2024

Aanzienlijk meer 'actieve vulkanen' dan wordt beweerd

Volgens het watermerk is de kaart uit de virale posts op sociale media afkomstig van de website Volcano Discovery en gepubliceerd in juni 2025. Deze site, beheerd door vulkanoloog Tom Pfeiffer, brengt verslag uit van actuele vulkaanuitbarstingen en aardbevingen. Op een interactieve kaart met de titel "Currently errupting volcanoes" publiceert de website de dagelijkse status van alle vulkanen wereldwijd, waarbij onderscheid wordt gemaakt tussen kleurgecodeerde categorieën: 'alle' (groen), 'onrustig' (geel), "'waarschuwing/geringe activiteit" (oranje) en "uitbarsting" (rood).

Volgens Sébastien Guillet, paleoklimatoloog aan het Instituut voor Milieuwetenschappen van de Universiteit van Genève, is de kaart van Volcano Discovery betrouwbaar. In 2024 vertelde hij aan AFP dat schattingen van 20 tot 30 vulkaanuitbarstingen per dag wereldwijd momenteel vrij realistisch zijn. Gegevens van het Global Volcanism Program, een Amerikaans onderzoeksprogramma dat vaak als referentie wordt gebruikt door vulkanologen, suggereren dat er in september 2025 44 vulkanen actief waren.

Image

Screenshot van de website van het Global Volcanism Program. Genomen op 11/12/25

De kaart die op sociale media wordt gedeeld, geeft echter geen volledig beeld van alle vulkanen die als "actief" beschouwd worden. In de berichten wordt beweerd dat er "29 actieve vulkanen wereldwijd" zijn. Volgens het Global Volcanism Program zijn er echter minstens 856 vulkanen wereldwijd waarvan is bevestigd dat ze tijdens het Holoceen (het huidige geologische tijdperk) zijn uitgebarsten. 

Volgens de  U.S. Geological Survey (USGS) en andere vulkanologen wordt een vulkaan als actief beschouwd wanneer er aanwijzingen zijn dat hij in het Holoceen minstens één keer is uitgebarsten en in de toekomst opnieuw zou kunnen uitbarsten. Sommige vulkanen blijven enkele duizenden jaren inactief voordat ze weer uitbarsten. Daarom zijn wetenschappers het eens geworden over het tijdsbestek sinds het begin van het Holoceen, ongeveer 11.700 jaar geleden.

Geen spoor van artikel in 'Duitse media'

Een online zoekopdracht met sleutelwoorden in het Duits en Engels leverde bovendien geen berichten op uit "Duitse media" over onderzoek waaruit zou blijken dat een "vulkaanuitbarsting in Indonesië evenveel CO2 heeft uitgestoten als Duitsland in de afgelopen honderd jaar", zoals in sommige berichten op sociale media werd beweerd. 

AFP ontkrachtte onlangs een soortgelijke bewering die in november 2025 in het Zweeds op sociale media circuleerde. Daarbij werd een screenshot gedeeld van een verzonnen artikel en ten onrechte beweerd dat de meest recente uitbarsting van de Indonesische vulkaan Merapi genoeg kooldioxide had uitgestoten om meer dan 20 jaar klimaatmaatregelen teniet te doen. Merapi, gelegen op het eiland Java, is de meest actieve vulkaan van Indonesië.

"Over het geheel genomen stoten vulkanen veel minder koolstofdioxide en andere broeikasgassen uit dan menselijke activiteiten", zei Ilan Kelman, hoogleraar rampen en gezondheid aan het University College London, op 16 november 2025 tegen AFP toen hem werd gevraagd naar de Indonesische vulkaan. "De bewering dat Merapi de inspanningen om de uitstoot van broeikasgassen door de mens te verminderen ondermijnt, is onjuist", zei hij. 

Lees hier meer AFP-factchecks over het klimaat.