Nu gevangenissen overvol raken, prijzen internetgebruikers een valse afbeelding van een onbestaande 'drijvende gevangenis' in Singapore

"Singapore heeft 's werelds eerste drijvende gevangenis onthuld: een geavanceerde, speciaal gebouwde faciliteit, verankerd op 500 meter van de kust, die de manier waarop gevangenschap wordt benaderd zou kunnen veranderen" stond te lezen in een Facebookbericht dat op 4 augustus 2025 in het Nederlands werd gedeeld. Het bericht bevatte een afbeelding van een rood-grijs schip met de Engelse tekst "'s Werelds eerste 'drijvende gevangenis' net gelanceerd in Singapore".

Het Nederlandse bijschrift luidt verder: "De gevangenis, die plaats biedt aan meer dan 2000 gedetineerden, beschikt over geavanceerde technologieën, zoals AI-gestuurde bewaking, biometrische toegangscontrole, robotachtige patrouille-eenheden en virtuele geofencing in plaats van traditionele tralies."

"Maar het draait niet alleen om opsluiting. De faciliteit legt sterk de nadruk op revalidatie door middel van onderwijs en vaardigheidstraining, met als doel gedetineerden te helpen met een doel en waardigheid te re-integreren in de maatschappij. In een land met schaarste aan land geeft Singapore een gedurfd voorbeeld van innovatie – dit keer op zee."

Sommige Nederlandse gebruikers die de afbeelding deelden, stelden voor om een soortgelijk detentiecentrum in Nederland te bouwen om de overbevolking in gevangenissen tegen te gaan of zelfs als detentiecentrum voor asielzoekers.

Image

Screenshot van onjuiste post op Facebook. Genomen op 12/8/25. Rode kruis toegevoegd door AFP.

Soortgelijke berichten werden miljoenen keren bekeken nadat ze door socialemediagebruikers over de hele wereld waren gepubliceerd, van India tot de Verenigde Staten, maar ook in Australië, Oekraïne en Schotland. Veel gebruikers stelden voor dat hun regeringen soortgelijke gevangenissen zouden creëren.

De gevangenis die in de berichten wordt beschreven, bestaat echter niet en de afbeelding die online circuleert, werd gemaakt met AI.

Geen 'drijvende gevangenis'

Op 17 juli schreef de Singapore Prison Service (SPS), verantwoordelijk voor het beheer van het gevangeniswezen in de stadstaat, in een verklaring dat de circulerende berichten "desinformatie" zijn (hier gearchiveerd). "Dit is niet waar. We hebben hierover geen gesprekken gevoerd of plannen gemaakt en daar is ook geen behoefte aan", aldus de SPS, die het publiek aanspoorde "zich niet te laten misleiden door dergelijke wilde verhalen". 

Niettemin wordt het Changi gevangeniscomplex van de stadstaat vaak bekritiseerd vanwege de barre omstandigheden en ernstige overbevolking (hier gearchiveerd). Gevangenen worden er ondergebracht in hete ongemeubileerde cellen met beperkte toegang tot zonlicht en het rechtssysteem van Singapore richt zich vooral op afschrikking met lange straffen.

Gezichtsherkenningstechnologie wordt in de gevangenissen van Singapore al gebruikt voor het tellen van het aantal gevangenen, evenals AI-technologie voor het detecteren van verdacht gedrag (hier gearchiveerd).

AFP vond berichten dat AI-gebaseerde bewaking ook wordt gebruikt in India, terwijl in sommige gevangenissen in de Verenigde Staten proefprojecten met robotpatrouilles worden uitgevoerd (hier en hier gearchiveerd). In Nederland worden de biometrische gegevens van gevangenen gebruikt voor het betreden en verlaten van de gevangenis.

We vonden echter geen officiële rapporten die erop wijzen dat “virtuele geofencing” in Singapore of elders in de wereld wordt gebruikt in een correctionele context als alternatief voor traditionele metalen tralies.

Een AI-afbeelding

Een omgekeerde zoekopdracht naar de afbeelding in de post wees uit dat deze het label 'Made with Google AI' bevat. De SynthID-technologie van Google, die in 2023 door het DeepMind AI-lab van Google werd gelanceerd, maak het mogelijk om door AI gegenereerde afbeeldingen te detecteren (hier en hier gearchiveerd).

Image

Screenshot genomen op 6 augustus van de Google-pagina waarop staat dat de circulerende afbeelding is gemaakt met behulp van AI.

Het gaf aan dat het met "zeer hoge" zekerheid kan zeggen dat de afbeelding met Google AI was gemaakt, omdat het SynthID-watermerken in het grootste deel van de afbeelding had gedetecteerd.

Delen van de afbeelding zien er ook onnatuurlijk uit, bijvoorbeeld de kleine schaduwen in de linkeronderhoek van het schip.

Image

Screenshot van een detail uit de door AI gegenereerde afbeelding die online circuleert. Genomen op 14/8/25. Watermerk toegevoegd door AFP.

Hoewel we de oorspronkelijke bron van de afbeelding niet hebben kunnen achterhalen, werd het eerste bericht waarin deze werd gedeeld op 29 juli 2025 in het Engels op Facebook gepubliceerd. Dezelfde bewering deed eerder in juli ook al de ronde met een andere afbeelding ter illustratie, zoals te lezen is in deze factcheck.

De Nederlandse context

Nederlandse gevangenissen kampen al jaren met overbevolking en personeelstekorten. Volgens een parlementaire brief die eind 2024 is uitgegeven, ligt de bezettingsgraad in Nederlandse gevangenissen boven de 99,5 procent, grotendeels als gevolg van de sluiting van verschillende gevangenissen in het verleden en lopende renovatieprojecten (hier gearchiveerd). 

Het gebruik van drijvende gesloten detentiecentra, of 'bajesboten', werd in Nederland in 2012 stopgezet. Deze werden gebruikt om illegale migranten te huisvesten die op uitzetting wachtten, maar ze werden streng bekritiseerd vanwege de ontoereikende leefomstandigheden en het gebrek aan goede zorg voor de migranten (hier gearchiveerd).

Tegenwoordig bestaan er ook verschillende noodopvangcentra voor asielzoekers ingericht in oude cruiseschepen of drijvende platforms, onder meer in Zaanstad, ten noorden van Amsterdam. Volgens het Centraal Orgaan voor opvang Asielzoekers zijn deze bedoeld als noodoplossing om de druk te verlichten voor het overvolle asielregistratiecentrum in Ter Apel.