Nieuwe golf van misinformatie over wolven na bijtincident
- Gepubliceerd op 13 augustus 2025 om 11:20
- Leestijd: 9 min
- Door: Liesa PAUWELS, AFP Netherlands
Copyright © AFP 2017-2025. Voor commercieel gebruik van deze inhoud is een abonnement vereist. Klik hier voor meer informatie.
"Ik weet 100% zeker dat dit waar is", schrijft een Facebookgebruiker op 4 augustus 2025 boven een foto van een wolf die uit een vrachtwagen springt. Het bijschrift luidt: "De wolven worden gefokt en opzettelijk hier uitgezet, want als er eenmaal een wolf is, wordt het gebied automatisch een Natura 2000-gebied met strengere stikstofnormen en moeten boeren daar weg." Het bericht werd meer dan 300 keer gedeeld.
Dezelfde post circuleerde ook op andere platforms kort na een bijtincident in de buurt van Utrecht, waarbij een 6-jarig kind werd gebeten en meegesleurd, vermoedelijk door een wolf.
Maar volgens experts is er geen bewijs dat er wolven worden gefokt en naar Nederland worden gebracht. De wolvenpopulatie in Europa wordt nauwlettend in de gaten gehouden en uit genetische analyses van hun DNA blijkt dat de elf wolvenroedels die momenteel in het land zijn gevestigd, op natuurlijke wijze zijn toegenomen. Bovendien gebeurt de aanwijzing van een Natura 2000-gebied voor wolven niet automatisch wanneer een wolf zich in een gebied vestigt.
Samenzweringstheorieën over de oorsprong van de wolven en een vermeende verborgen agenda tegen boeren doen al jaren de ronde en wakkeren de gemoederen flink aan. Jagers en onderzoekers die wolvenpopulaties bestuderen hebben in het verleden zelfs bedreigingen ontvangen, zoals bleek uit een uitzending van Nieuwsuur eind 2024 (hier gearchiveerd).
Voorstanders van de wolven in Nederland stellen over het algemeen dat de dieren helpen het natuurlijke evenwicht te herstellen door het wild onder controle te houden en de biodiversiteit te vergroten. Ook worden ze beschermd door EU-wetgeving. Tegenstanders maken zich daarentegen zorgen over de risico's voor vee en huisdieren, en verwijzen ook naar de financiële en emotionele stress voor boeren die met wolven te maken krijgen.
DNA-analyse toont afkomst van de wolven aan
Voor onderzoeksdoeleinden en om te helpen bij schadeclaims worden DNA-monsters van de Centraal-Europese wolvenpopulatie opgeslagen in een grote database die wordt beheerd door het CEwolf-consortium, een samenwerkingsverband tussen verschillende wetenschappelijke instellingen (hier gearchiveerd).
Deze DNA-monsters, afkomstig van sporen die wolven hebben achtergelaten (zoals haren in prikkeldraad, uitwerpselen of speeksel in bijtsporen), stellen onderzoekers in staat om de familiebanden tussen roedels en individuele wolven zorgvuldig in kaart te brengen. In tegenstelling tot wat op sociale media wordt beweerd, vertelden onderzoekers aan AFP dat deze stalen aantonen dat de aanwezigheid van wolven in Nederland het resultaat is van natuurlijke migratie en populatiegroei.
Een van die onderzoekers, Joachim Mergeay van het Vlaamse Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek, legde op 6 augustus 2025 aan AFP uit dat de populatie van Europese wolven nauwlettend in de gaten wordt gehouden. "Wanneer we een nieuwe wolf detecteren die nog niet in de database staat, kunnen we de database gebruiken om te traceren waar hij vandaan komt en familiebanden te identificeren", vertelde hij.
"We hebben dit ook gedaan voor de Nederlandse populatie, die we kunnen herleiden tot een aantal stichters. Dit zijn individuen die via Duitsland of België Nederland zijn binnengekomen en zich daar hebben gevestigd", aldus Mergeay. "Dit bewijst dat we weten waar elke wolf vandaan komt."
De wolven die zijn toegevoegd aan de database in de Benelux, Duitsland en Denemarken kunnen worden geraadpleegd via deze kaart. Deze werd samengesteld door de instanties in de respectievelijke landen die verantwoordelijk zijn voor het monitoren van wolven. In Nederland ligt deze verantwoordelijkheid bij BIJ12 namens de Nederlandse provincies. Door op een cirkel op de kaart te klikken, kan de ID van de wolvenroedel en de stichters van de roedel worden geraadpleegd op basis van hun genetische code.
Wolven hebben altijd deel uitgemaakt van het Europese continent, maar door intensieve jacht verdwenen ze uit onze contrijen. In andere delen van Europa bleven ze echter bestaan. Onder andere dankzij beschermingsmaatregelen hebben deze populaties zich geleidelijk weer uitgebreid naar Nederland.
In 2021 bleek uit een door BIJ12 besteld fact-finding rapport dat de meeste wolven die hier zijn waargenomen of zich hier hebben gevestigd, afstammen van dezelfde Centraal-Europese wolvenpopulatie die oorspronkelijk uit Noordoost-Polen komt. Enkele andere stammen af van wolfpopulaties uit de Alpen.
Recenter, in 2024 en 2025, publiceerde de Raad voor Dierenaangelegenheden ook een reeks rapporten in reactie op vragen van het Nederlandse ministerie van Landbouw naar aanleiding van de publieke bezorgdheid over dit thema. In deze rapporten gingen onderzoekers in op de vraag of de wolven die in Nederland leven, of de eerste wolven die hier aankwamen, zelfstandig naar Nederland zijn gekomen.
Op pagina 14 van het initiële rapport stellen zij dat "alle beschikbare evidentie wijst in de richting van een natuurlijke niet-geassisteerde kolonisatie van Nederland". Hoewel het technisch mogelijk is om een wilde wolf te vangen en naar Nederland te halen, wijzen ze erop dat een getrainde dierenarts nodig zou zijn om het dier te verdoven en te vervoeren. En ook dat het opzettelijk introduceren van een wolf "aan de ontwikkeling niets zou toevoegen, hooguit het proces van herkolonisatie iets versnellen".
Ook Mergeay zei dat het weinig zin zou hebben om wolven uit andere gebieden in Nederland uit te zetten. Volwassen wolven kunnen makkelijk duizenden kilometers afleggen op zoek naar nieuwe territoria. "Elk jaar worden er in Duitsland ongeveer duizend nieuwe wolvenwelpen geboren, waarvan sommige na een paar jaar de Benelux bereiken op zoek naar nieuw territorium", aldus Mergeay.
De fact-finding studie uit 2021 kwam tot een vergelijkbare conclusie. Onder punt 5.2 zegt het rapport: "Er zijn geen aanwijzingen dat de wolven die nu aanwezig zijn in Centraal-Europa of het Alpengebied, afkomstig zijn van illegale uitzettingen. [...] De genetische structuur en samenstelling van de huidige Europese wolvenpopulaties laat zich goed verklaren door goed wetenschappelijk gedocumenteerde, spontane uitbreidingen vanuit wilde populaties."
Wolvenfoto uit 2013
Een omgekeerde zoekopdracht in Google naar de afbeelding die in het bericht over de vermeende opzettelijke vrijlating van wolven wordt gebruikt, laat zien dat de foto oud is en uit de context werd gehaald.
Volgens een nieuwsartikel uit 2013 van lokale Italiaanse media toont de foto een wolf 'Ezechiele jr' die wordt vrijgelaten in het Italiaanse gebergte Apennijnen nadat hij werd behandeld voor vergiftiging (hier gearchiveerd).
De zoekopdracht toonde ook aan dat dezelfde foto, met de bewering dat deze bewijst dat er wolven worden uitgezet in Nederland, ook al in 2023 circuleerde.
Natura 2000 voor wolven 'staat los van stikstofregels'
Volgens de berichten houdt het vermeende motief voor het opzettelijk vrijlaten van wolven in Nederland verband met het opleggen van strengere regels aan boeren. Dit zogezegd door landbouwgrond om te vormen tot beschermde natuurgebieden en strengere regels op te leggen voor stikstofdepositie in het kader van de EU-habitatrichtlijn Natura 2000.
Deskundigen vertelden echter aan AFP dat als een gebied zou worden aangewezen als Natura 2000 voor wolven, dit weinig te maken heeft met stikstofdepositie. Het gebeurt ook niet "automatisch", zoals in de berichten wordt beweerd.
Natura 2000-gebieden zijn gebieden die zijn aangewezen op grond van de habitat- en vogelrichtlijnen van de EU. Deze zijn in het leven geroepen om de Europese biodiversiteit te beschermen en bepaalde plant- en diersoorten meer ruimte te geven. Welke dier- of plantensoorten in het Natura 2000-gebied worden beschermd, verschilt per gebied.
De wolf staat vermeld in bijlage II van de Habitatrichtlijn. Arie Trouwborst, hoogleraar natuurbeschermingsrecht aan de Universiteit van Tilburg, legde op 6 augustus 2025 aan AFP uit dat dit betekent dat elke lidstaat de "meest geschikte" gebieden dient aan te wijzen als Natura 2000-gebieden voor de wolf. "Het hoeft dus niet zo te zijn dat alle gebieden waar wolven zich vestigen moeten worden aangemerkt als Natura 2000-gebied", zei hij.
Aanwijzing gebeurt niet automatisch, maar is gebaseerd op ecologische gegevens, met name gegevens over de vestiging en voortplanting van de soort, aldus Trouwborst.
Wanneer een gebied wordt aangewezen als Natura 2000 voor een soort, betekent dit dat rekening moet worden gehouden met de behoeften van die soort. In het geval van de wolf "kan bijvoorbeeld gedacht worden aan het voorkomen van verstoring rond voortplantingsplaatsen van de wolf, het waarborgen van voldoende prooi door bij afschot van hoefdieren rekening te houden met de voedselbehoefte van lokale wolven, en het nemen van verkeersmaatregelen op bepaalde wegen om verkeersslachtoffers onder wolven te voorkomen", aldus Trouwborst. "Met stikstof heeft het allemaal niet zo veel te maken."
Op 7 augustus 2025 zei Jet Otten, woordvoerder van het ministerie van Landbouw, ook in een reactie aan AFP dat "er absoluut geen sprake is van het kweken van wolven om te zorgen voor strengere stikstofnormen voor boeren".
"Hoewel de wolf een beschermde diersoort is, verandert de komst van een wolf níet meteen de status van een gebied. Het zorgt dus ook niet automatisch voor strengere stikstofregels voor boeren", voegde hij toe.
In Nederland hebben zich van de elf roedels die zich in het land hebben gevestigd (per augustus 2025) zeven op de Veluwe gevestigd. Met tot gevolg verschillende discussies over de vraag of de Veluwe moet worden erkend als Natura 2000-gebied voor wolven. Tot nu toe is het gebied alleen aangewezen als Natura 2000 voor verschillende andere plant- en diersoorten.
Op 31 juli 2025 oordeelde een rechtbank in Den Haag in het voordeel van de erkenning van de Veluwe als Natura 2000 voor wolven, nadat een natuurbeschermingsorganisatie een zaak had aangespannen tegen het ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur. Dit omdat Staatssecretaris Jean Rummenie (BBB) pas in 2029 van plan was deze status voor de wolf toe to kennen, wanneer ze tien jaar in het gebied gevestigd zijn. Maar volgens de rechter is er geen duidelijke reden om tot dan te wachten met het toekennen van de beschermde status, aangezien alle partijen erkenden dat de "wolf bestendig aanwezig is op de Veluwe en daar ook zal blijven" (hier gearchiveerd).
De uitspraak is echter nog niet definitief en het ministerie kan nog in beroep gaan.
Satire over 'avondklok'
De verhoogde spanningen rond het wolvendebat kwamen ook tot uiting in een andere post op sociale media die begin augustus 2025 veelvuldig werd gedeeld. Deze post bevatte een screenshot van een artikel met de kop "Bioloog adviseert avondklok in Utrecht" om wolven zogezegd 's nachts vrij spel te geven.
Uit reacties onder het bericht bleek dat sommige mensen de post als een grap opvatten. Anderen waren echter verontwaardigd en merkten niet op dat het artikel afkomstig was van de satirische website Nieuwspaal, zoals aangegeven in de rechterhoek van de afbeelding. Zo stelde iemand voor om "de bioloog in plaats daarvan op te sluiten", terwijl een ander beweerde dat een avondklok de echte reden was waarom wolven in Nederland waren "uitgezet".
Een zoekopdracht op Google leidt ons naar het oorspronkelijke artikel (hier gearchiveerd) van Nieuwspaal. De website spot wel vaker met de aanhoudende spanningen rond de Nederlandse wolven. De in het artikel 'geciteerde' bioloog, 'Alphons Droog', is overigens verzonnen.
Heeft u content gezien die u door AFP wilt laten verifiëren?
Neem contact met ons op