Cloud seeding creëert geen wolken, maar vergroot de kans op regen

"Fake wolken in Thailand", luidt het bericht in een video op Facebook die op 5 juni 2024 meer dan zeshonderd keer werd gedeeld. Het bericht werd oorspronkelijk gepubliceerd op 14 maart op het Instagram-account van Ellen Baetens, een Vlaamse content creator die meer dan honderduizend volgers heeft op sociale media (link hier gearchiveerd).

In de video begint Baetens als volgt: "Oh my God, weet je wat crazy is! Dus, ik zit in Thailand en hier zijn kei veel wolken boven ons, right? Die zijn allemaal fake!". Kort daarna beweert ze dat de Thaise overheid"[...] dus wolken gecreëerd [heeft] met vliegtuigen zodat het begint te regenen en die branden kunnen stoppen [...] Het zijn gewoon fake wolken. I mean they're real maar ze zijn niet natuurlijk". 

In werkelijkheid kunnen wolken niet worden "gecreëerd", maar ze kunnen wel worden "gezaaid" met chemische deeltjes zoals zilverjodide om de kans op regen te vergroten. Dit werd ook door experts bij verschillende gelegenheden aan AFP uitgelegd.

Image

Screenshot van een van de misleidende berichten, vastgelegd op 12 juni, 2024

Wat is cloud seeding?

In een eerdere factcheck legde AFP uit dat cloud seeding (link hier gearchiveerd) verbindingen in bestaande wolken creëert om superkoude waterdruppels te vormen en de kans op regen of sneeuw te vergroten. De techniek, die meestal met vliegtuigen wordt toegepast, is een fysische reactie - geen chemische.  

"Cloud seeding kan geen weer creëren - het kan alleen bestaand weer versterken, precies op het moment dat het zich voordoet," zei Kala Golden, een programmamanager cloud seeding voor de Amerikaanse staat Idaho, op 1 maart.

"Cloud Seeding probeert de regenval te vergroten door de processen in wolken die regenval veroorzaken te versterken", zei Roelof Burger, hoogleraar Geo- en Ruimtelijke Wetenschappen aan de North-West University (NWU) in Zuid-Afrika in een e-mail aan AFP op 23 april 2024. 

Een aantal landen heeft cloud seeding getest op hun grondgebied, waaronder de Verenigde Staten, Mexico, China, Hongarije, Maleisië, Verenigde Arabische Emiraten en dus ook Thailand.

AFP heeft contact opgenomen met Ellen Baetens voor commentaar op deze onjuiste aantijgingen. Op het moment van publicatie hadden we nog geen antwoord ontvangen.  

Kunstmatige regen in Thailand

Volgens een verklaring die gepubliceerd werd op de officiële website van de regering, lanceerde Thailand zijn jaarlijkse "Royal Rainmaking Operation" op 29 februari 2024 (link hier gearchiveerd). Het evenement vond plaats kort voordat het bericht op sociale media werd gedeeld. Meerdere verslagen over het evenement werden ook door verschillende media gepubliceerd (zie hier, hier en hier). 

Tijdens de ceremonie vertrok een "konvooi van Royal Rainmaking vliegtuigen" vanaf Nakhon Sawan Airport om wolken te zaaien in 77 Thaise provincies.

Thammanat Prompao, de Thaise minister van Landbouw en Coöperaties, woonde het evenement bij en benadrukte de impact van klimaatverandering op de Thaise landbouwsector - van watertekorten tot smog en bosbranden. De operatie zou "landbouwgebieden ondersteunen door neerslag te genereren om reservoirs en dammen aan te vullen, en voor bossen om daarmee bosbranden te voorkomen", zei hij.

Om intense droogte tegen te gaan, begon de Thaise koning Bhumibol Adulyadej als eerste aan de mogelijkheden om wolken regen te laten produceren. De eerste vlucht voor cloud seeding vloog boven het Khao Yai National Park in 1969. Dit initiatief, dat diep verankerd zit in de Thaise cultuur, wordt gevierd op de "Vader van de koninklijke regendag". Die dag vindt plaats op 14 november, naar verluidt de dag in 1955 waarop hij op het idee kwam van kunstmatige regen nadat hij over de regio Isan had gevlogen terwijl het gebied met grote droogte te kampen had. 

In 2010 deed AFP al verslag over cloud seeding in Thailand:

Meer AFP Factcheck-artikelen over klimaatverandering zijn hier te lezen.