Deze afbeelding heeft niets te maken met Dick Schoof, maar met de toeslagenaffaire

"Ik heb intussen het dossier opgevraagd bij de AIVD over Dick Schoof. Niets aan de hand", luidt het sarcastische bericht bij een afbeelding van 2 juni 2024 die meer dan honderd keer is gedeeld op Facebook (zie hier en hier). Hetzelfde screenshot ging ook rond op X (zie hier en hier). 

Vier rechtse partijen (PVV, VVD, NSC en BBB) voerden gesprekken over de vorming van een coalitie sinds de grote overwinning van de radicaal-rechts Partij voor de Vrijheid (PVV) van Geert Wilders op 22 november 2023. Op 28 mei werd Dick Schoof als kandidaat-premier gepresenteerd. 

Het bestand in de berichten, waarvan wordt beweerd dat het over Schoof gaat, is zwartgelakt, waardoor de meeste informatie is bedekt. Gebruikers lijken de berichten te interpreteren als bewijs dat informatie opzettelijk voor hen verborgen wordt gehouden. "Heel transparant", schreef een gebruiker in de commentaarsectie onder een van de berichten. "Die heeft dus wat te verbergen", schrijft een ander. 

Maar de afbeelding komt niet uit een dossier over Dick Schoof. AFP kwam er ook achter dat de oorspronkelijke foto voor het eerst verscheen op 10 december 2019 op X met een onderschrift waarin werd uitgelegd dat het de map toont van een van de gezinnen die werd getroffen door de kinderopvangtoeslagaffaire. Dit wordt ook bevestigd door de eigenaar van het account. Bovendien levert de AIVD dergelijke dossiers niet zomaar aan iedereen. 

Image

Screenshot van twee van de misleidende berichten, vastgelegd op 7 juni, 2024.

De oorspronkelijke afbeelding

Om te achterhalen waar de afbeelding vandaan kwam, heeft AFP een omgekeerde zoekopdracht naar afbeeldingen gedaan op internet. De afbeelding werd voor het eerst geplaatst op het X-account van Willeke Ravenna, die gemeenteraadslid is in Capelle aan den IJssel en zichzelf omschrijft als "klokkenluider fraudezaak toeslagenaffaire ".

De afbeelding werd op 10 december 2019 door Ravenna geplaatst. Het onderschrift luidt: "Yeah! De eerste ouder heeft haar persoonlijk dossier inzake #kinderopvangtoeslag binnen! Een behoorlijk dik pak... het leest wel lekker snel zo". Ze voegt verschillende hashtags toe, waarvan de tweede "belachelijk" zegt. Ze lijkt te verwijzen naar het feit dat de informatie gecensureerd is, waardoor de familie nauwelijks informatie kreeg. 

We namen per e-mail contact op met Ravenna. Ze bevestigde op 9 juni dat de foto verband houdt met het toeslagenschandaal: "De foto die ik in 2019 heb geplaatst is inderdaad een foto van een dossier in de toeslagenaffaire. Ik heb de foto zelf gemaakt en het heeft absoluut niets te maken met de AIVD of Dick Schoof." 

In 2021 trad het kabinet Rutte III af na het schandaal, waarbij duizenden ouders ten onrechte, in sommige gevallen na etnische profilering, werden beschuldigd van het frauduleus aanvragen van kinderbijslag. Veel gezinnen kregen uiteindelijk financiële problemen bij het terugbetalen van de toeslag. Sommige kinderen werden ook uit huis geplaatst.  

De afbeelding van Ravenna's account werd ten tijde van het schandaal ook gebruikt door verschillende media nadat de dossiers waren vrijgegeven en naar de families waren gestuurd, bijvoorbeeld in het Nederlands Dagblad en ook in een artikel op RTL Nieuws waarin stond dat Ravenna, "woordvoerder van een van de ouders, laat op foto's via Twitter zien dat de dossiers amper leesbaar zijn. Grote delen zijn weggelakt." 

In een interview bij de NOS op 11 december 2019 liet een slachtoffer van de toeslagenaffaire haar dossier zien nadat ze die kreeg van de afdeling Toeslagen van de Belastingdienst. Een deel van de informatie bleek ook zwartgelakt. "Ik weet nog steeds niet wat ik volgens de Belastingdienst fout heb gedaan", zei ze. 

Informatie van de AIVD

Schoof, die momenteel de hoogste ambtenaar is op het ministerie van Justitie, is de voormalige topman van de Nederlandse inlichtingendienst (AIVD). Daarvoor was hij Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV). 

Volgens de onlineberichten is een gebruiker erin geslaagd om het dossier van Schoof te bemachtigen dat hem door de AIVD is toegestuurd. Daarom nam AFP op 6 juni contact op met de AIVD om te vragen of het voor iedere burger mogelijk was om een dossier over Dick Schoof op te vragen. 

"In principe zou dit niet mogelijk moeten zijn. Iemand kan wel inzageverzoek doen maar dat gaat om familie (Inzage geven in toegang tot persoonsgegevens, ed.). Dick Schoof is een bekend nationaal figuur, dan is er wel informatie te vinden op het internet maar het is niet mogelijk om een dossier over meneer Schoof aan de AIVD te vragen."