Dit zijn ‘controle-wattenstaafjes’ om te checken of sneltesten naar behoren werken

“Er wordt dus van tevoren al bepaald wat je uitslag gaat worden”, schrijft een Facebook-gebruiker in dit bericht van 21 februari, waarin een foto wordt getoond van twee verpakkingen van COVID-19-testen, de ene met het etiket ‘positief’ en de andere ‘negatief’.

“Alles is van tevoren opgezet!” reageert een gebruiker, “dat vermoeden had ik al”, schrijft een ander. In een van de reacties vraagt iemand zich af waarom alleen de ‘positieve’ verpakking een pictogram heeft van ‘biologisch gevaar’.

Soortgelijke beweringen circuleerden eerder in het Frans, Duits en Engels.

Image

Foto van één van de Facebook posts, met het veiligheidspictogram ‘biologisch gevaar’ (omcirkeld in rood), genomen op 22 februari 2021

Maar deze verpakkingen bevatten geen wattenstaafjes om monsters mee te verzamelen, vertelde de Amerikaanse farmaceutische groep Abbott op 30 december 2020 aan AFP Frankrijk. Het zijn "controle-wattenstaafjes" die zijn opgenomen in de Panbio-antigeentesten die door Abbott worden geproduceerd. Beweringen dat ze vooraf bepaalde testresultaten laten zien, zijn onjuist.

"Elke testkit bevat een positief wattenstaafje en een negatief wattenstaafje om ervoor te zorgen dat de test correct werkt. Deze controle-wattenstaafjes worden niet gebruikt tijdens tests die op patiënten worden uitgevoerd", zei Alesia Scott, regionaal directeur van Abbott in Europa. "Dit is een standaardprocedure voor de meeste snelle diagnostische testen over de hele wereld."

De aanwezigheid van deze twee controles wordt duidelijk vermeld in de brochure van de Panbio-testen. Het pakket bevat ook 25 daadwerkelijke testen.

Image

Screenshot van pagina zes in de Panbio COVID-19 sneltest brochure, genomen op 22 februari 2021 (bewerkt door AFP)

"De fabrikanten zorgen voor positieve en negatieve controles om te verifiëren dat de techniek heeft gewerkt. Als de techniek goed heeft gewerkt, moet de positieve controle een positief resultaat geven en de negatieve controle een negatief resultaat", bevestigde Liliane Grangeot-Keros, viroloog van de Franse Nationale Academie van Geneeskunde, aan AFP in december 2020.

Ze noemde Franstalige Facebook-berichten met dezelfde bewering "nepnieuws".

Deze procedure is "normaal", "absoluut standaard", voegt Bruno Canard toe, onderzoeksdirecteur bij het Franse Nationale Centrum voor Wetenschappelijk Onderzoek in december 2020 toe.

Wanneer een laboratorium testen ontvangt, "zijn er ongebruikte testen en twee controletesten [een negatieve en een positieve] die als referentie dienen en niet zullen worden gebruikt", zei hij. Ze zijn er alleen ter referentie, om ervoor te zorgen dat de testen functioneel zijn en om de resultaten van testen op patiënten te helpen interpreteren, legt hij uit.

De controleprocedure van de Panbio-sneltest wordt uitgelegd in dit document dat beschikbaar is op de website van de WHO, inclusief de instructie: "Alleen controlegebruik. Gebruik het positieve of negatieve controle-wattenstaafje niet voor het afnemen van monsters."

Image

Screenshot van de instructies voor het ‘Panbio COVID-19 Ag Rapid Test Device’ op pagina vier van het document op who.int, gemaakt op 22 februari 2021

"Goed laboratoriumgebruik suggereert het gebruik van positieve en negatieve controles om ervoor te zorgen dat de testreagensen werken en de test correct wordt uitgevoerd", lezen we op pagina zes.

Hoe zit het met het pictogram voor ‘biologisch gevaar’?

Het pictogram dat alleen op de positieve controle staat, geeft de aanwezigheid van een biologische component aan, maar deze is niet riskant, zei de vertegenwoordiger van Abbott.

"Het positieve controle-wattenstaafje bevat een recombinant nucleocapside-eiwit (gemodificeerd in het laboratorium) van Sars-Cov-2, dat niet besmettelijk is. Dit staat vermeld in de instructies die bij de testen worden geleverd. Dit pictogram, verplicht door de wetgeving, betekent dat het product een biologisch component bevat, maar dat betekent niet dat het Panbio-wattenstaafje voor positieve controle besmettelijk materiaal bevat", zei ze.

De verpakkingen in de Facebook-posts bevatten het opschrift “Panbio Covid-19 Ag Rapid Test Device”. Ag verwijst naar ‘antigeen’. Antigeentesten zijn minder betrouwbaar dan PCR-testen - de meest gebruikte methode om te testen op COVID-19-infecties - maar sneller. Ze zijn minder gevoelig dan PCR-testen en daarom moet er een hogere virale lading aanwezig zijn om een ​​positief resultaat te krijgen.

Sneltesten worden door de Nederlandse autoriteiten gebruikt om de verspreiding van COVID-19 tegen te gaan. Reizigers naar Nederland die per veerboot of vliegtuig uit hoogrisicogebieden komen, moeten een negatieve sneltest bezitten. Minister Hugo de Jonge van Volksgezondheid maakte op 19 februari bekend dat hij gelooft dat het voor enkele honderdduizenden mensen mogelijk zal zijn om elke dag een “testbewijs” te krijgen. “Evenementen, de culturele sector en sportwedstrijden zijn de meest logische sectoren waar je aan de slag zou willen met toegangstesten”, aldus de minister.

AFP Nederland weerlegde eerder wantrouwen over de betrouwbaarheid van COVID-19-testen. Zo toonde wij aan dat een positief resultaat in antigeentesten op cola niet betekent dat ze waardeloos zijn. De bewering dat de PCR-test COVID-19 niet kan onderscheiden van andere virussen is onjuist.