Het Amerikaanse Rode Kruis accepteert bloeddonaties van mensen die zijn gevaccineerd tegen COVID-19

“Het bloed is niet meer zuiver van mensen die de injectie hebben gehad en kunnen dus niet meer doneren” luidt de omschrijving van een Facebookvideo, geplaatst op 19 mei 2021 en sindsdien ruim 1.600 keer gedeeld. Dezelfde video verscheen op Facebook en Twitter, met de toevoeging dat vaccins “natuurlijke antilichamen” vernietigen.

De video komt uit een Amerikaans journaal. De presentatrice beweert dat het Rode Kruis zegt: “Iedereen die zijn COVID-19-vaccin heeft gekregen, kan geen herstellend plasma doneren om andere COVID-19-patiënten in ziekenhuizen te helpen. Plasma bestaat uit antistoffen van mensen die hersteld zijn van het virus. Het vaccin vernietigt die antilichamen waardoor het herstellende plasma ondoeltreffend is bij de behandeling van andere COVID-19-patiënten.”

De video circuleert ook in andere talen, zoals in het Servisch, Engels, Pools en Roemeens. Het werd ontkracht door AFP Belgrado en AFP USA.

Image

Screenshot van een van de misleidende Facebookberichten, vastgelegd op 3 juni 2021

Na coronavaccinatie geen bloed en plasma meer doneren?

“Dit klopt niet”, vertelde mediamanager van het Amerikaanse Rode Kruis Emily Osment aan AFP in een e-mail op 24 mei 2021.

“In de meeste gevallen kun je na een COVID-19-vaccin bloed, bloedplaatjes en plasma doneren zolang je je gezond voelt”, schreef Osment. Dit staat ook vermeld op de website van het Amerikaanse Rode Kruis.

In de richtlijnen voor bloeddonatie na vaccinatie die in mei 2021 zijn gepubliceerd, zegt het Amerikaanse Rode Kruis dat er in de meeste gevallen geen wachttijd is voor het doneren van bloed, bloedplaatjes of plasma na een COVID-19-vaccin. “Het is echter belangrijk om de naam van de vaccinfabrikant te kennen om te bepalen of iemand in aanmerking komt voor donatie. Als je de naam van de vaccinfabrikant niet weet, vragen we je uit voorzorg twee weken te wachten met doneren na vaccinatie.”

Deze pagina vervolgt: "Er is geen uitsteltijd voor in aanmerking komende bloeddonoren die zijn gevaccineerd met een geïnactiveerd of op RNA gebaseerd COVID-19-vaccin vervaardigd door AstraZeneca, Janssen/J&J, Moderna, Novavax of Pfizer."

Als het gaat om het doneren van bloed in Nederland zijn de regels iets anders. In het advies van januari 2021 adviseert de Nederlandse bloedbank Sanquin om geen bloed te doneren op de dag van vaccinatie en verbiedt het mensen te doneren binnen de eerste zeven dagen na de eerste en tweede prik. Mensen die een “experimenteel en/of ongeregistreerd vaccin” hebben gekregen, mogen een maand lang niet doneren.

Woordvoerster Marloes Metaal van Sanquin legde op 2 juni telefonisch uit aan AFP dat deze wachttijd is gecreëerd voor de “veiligheid van de donor”, ​​omdat je lichaam van zowel vaccinatie als bloeddonatie even moet herstellen: “Mensen kunnen een reactie krijgen na vaccinatie zoals koorts. Daarom hanteren wij een wachttijd van 7 dagen om hiervan te herstellen. Je moet helemaal fit zijn als je doneert, want als je bloed geeft, moet je lichaam het ook weer aanvullen.” De bloedbank deelde dezelfde boodschap in deze Facebookpost op 7 januari.

Image

Screenshot van een Facebookbericht door Sanquin, vastgelegd op 3 juni 2021

Reportage was onjuist, zegt nieuwskanaal

Veel van de onjuiste Facebookberichten bevatten het fragment uit een Amerikaans journaal. AFP voerde een omgekeerde zoekopdracht uit van een screenshot van het verslag en ontdekte dat de nieuwslezer werkt voor het nieuwsstation KMOV4 uit St. Louis, Missouri. Het station vertelde AFP dat het verslag “onjuiste informatie” bevat en zei dat dit “op onze website was bijgewerkt”. Het station schreef het probleem toe aan een opmerking uit februari 2021 van een vertegenwoordiger van het Amerikaanse Rode Kruis die door een verslaggever verkeerd was geïnterpreteerd.

In het fragment zegt de nieuwslezer niet dat gevaccineerde mensen geen bloed kunnen doneren, zoals sommige Facebookberichten beweren. In het verslag werden ‘plasma’ en ‘herstellend plasma’ (“convalescent plasma” in het Engels) echter onterecht gelijkgesteld. De tekst in het fragment luidt “gevaccineerden kunnen geen plasma doneren”. Maar de nieuwslezer heeft het over herstellend plasma. Deze onnauwkeurigheid met betrekking tot de twee vormen van plasma kan bijgedragen hebben aan de verwarring, zoals we hieronder aantonen.

Plasma, herstellend plasma, en vernietiging van “natuurlijke antilichamen”?

De presentator zegt ook dat de vaccins antistoffen in plasma wegvagen, maar ook dat klopt niet, zegt het Amerikaanse Rode Kruis.

Vaccins werken door het immuunsysteem van het lichaam te trainen om antilichamen te creëren, zoals de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) uitlegt.

Deze antilichamen bevinden zich in het plasma. Dit is “het vloeibare deel van bloed. Ongeveer 55% van ons bloed is plasma en de overige 45% zijn rode bloedcellen, witte bloedcellen en bloedplaatjes die in het plasma hangen”, legt het Rode Kruis uit. Het kan onder meer “essentiële eiwitten leveren voor bloedstolling en immuniteit”.

"Herstellend plasma" is het plasma van een persoon dat hersteld is van een virus en antilichamen heeft aangemaakt die het virus kunnen aanvallen. Het wordt gezien als een mogelijke behandeling voor mensen met COVID-19.

Het Nederlands Tijdschrift voor Hematologie berichtte in februari 2021: “In verschillende gevallen is al aangegeven dat het toedienen van herstellend plasma gunstig zou kunnen zijn voor de overlevingskansen van patiënten met een verzwakt immuunsysteem die een corona-infectie oplopen.”

Het gebruik van herstellend plasma kreeg goedkeuring in de Verenigde Staten door de FDA in augustus 2020 voor noodgevallen als mogelijke behandeling tegen COVID-19, ongeveer vier maanden voordat de eerste goedgekeurde vaccins in december 2020 in gebruik waren. Maar de FDA beperkte het gebruik alleen voor opgenomen patiënten in februari 2021. Dit in navolging van proeven die beperkte voordelen lieten zien.

De Amerikaanse National Institutes of Health stopten proeven op patiënten met milde symptomen in maart 2021, en zeiden dat de behandeling “veilig was, maar geen significant voordeel biedt in deze groep.”

Amerikaanse Rode Kruis stopte met donaties herstellend plasma

Het Amerikaanse Rode Kruis omschrijft het ingeperkte beleid van de FDA als een manier “om ervoor te zorgen dat herstellende plasmadonoren voldoende antilichamen hebben als gevolg van hun ziekte of immuunrespons”.

Echter, en dit wordt ook uitgelegd op de website van de organisatie, “test het Rode Kruis alle bloeddonaties op COVID-19-antilichamen. Plasma van routinematige bloed- en bloedplaatjesdonaties die positief testen op hoge niveaus van antilichamen en aan andere vereisten voldoen, kan worden gebruikt als herstellend plasma om aan mogelijke toekomstige behoeften van COVID-19-patiënten te voldoen.”

“Terwijl de FDA mensen die een COVID-19-vaccin hebben gekregen toestaat om binnen zes maanden na hun infectie met het virus herstelplasma te doneren (...) stopte het Rode Kruis met toegewijde COVID-19 herstellende plasmadonaties op 26 maart vanwege de afnemende vraag van ziekenhuizen en voldoende aanbod van de industrie”, schreef mediamanager Osment van het Amerikaanse Rode Kruis in haar e-mail aan AFP.

Soortgelijke beweringen over Japan

Vergelijkbare Nederlandstalige verhalen zijn hier en hier gepubliceerd op respectievelijk 21 en 23 mei, waarin gesteld wordt dat het Japanse Rode Kruis geen bloeddonaties zou accepteren van mensen die zijn gevaccineerd. Echter, stopte het Japanse Rode Kruis in februari alleen met donaties van gevaccineerde mensen om te wachten een standpunt van autoriteiten, zoals AFP Frankrijk hier al meldde.

De Japanse organisatie heeft op 28 april 2021 aangekondigd dat het vanaf 14 mei bloeddonaties accepteert van mensen die zijn ingeënt met mRNA-vaccins. Deze aankondiging kwam dus bijna een maand voordat de misleidende Nederlandstalige verhalen over Japan werden gepubliceerd.