Italië heeft de coronasterftecijfers niet verlaagd met 97 procent

"Italië herziet dodental COVID-19 van 130.000 naar minder dan 4.000, geeft toe dat 97% van de sterfgevallen foutief was bestempeld", luidt de kop van dit artikel, gepubliceerd op 5 november en sindsdien ruim 870 keer gedeeld op Facebook. De bewering verscheen ook op andere websites (hier en hier) en in berichten op Facebook en Twitter. Het verhaal circuleert ook in andere talen, zoals in het Grieks, Hongaars en Fins.

De websites verwijzen naar een artikel van 21 oktober 2021 in de Italiaanse krant Il Tempo, waarin een rapport door het Italiaanse Nationaal Instituut voor Gezondheid (ISS), gepubliceerd op 19 oktober, besproken wordt.

Image

Screenshot van een van de misleidende artikelen, vastgelegd op 27 november 2021

Het artikel door Il Tempo beweert dat slechts 2,9% van de COVID-19-doden, die sinds eind februari 2020 zijn geregistreerd, kunnen worden geteld als echte slachtoffers omdat de rest van de doden onderliggende ziekten of aandoeningen had. Door dit percentage op het totale aantal coronadoden (130.468) in het ISS-rapport toe te passen beweert de krant dat het slechts om 3783 coronasterfgevallen gaat.

De Nederlandstalige verhalen gaan zelfs een stapje verder en beweren dat Italië het "officiële COVID-dodental" verlaagd heeft.

Italiaanse gezondheidsautoriteiten spreken de bewering tegen

"Dit is helemaal verkeerd", vertelde Pier David Malloni, persvoorlichter bij het ISS, op 2 november 2021 aan AFP in reactie op de beweringen op sociale media. Het ISS ontkende de bewering eerder al in een persbericht van 25 oktober 2021, waarin het uitlegt dat hun rapport verkeerd is geïnterpreteerd.

"In het rapport staat niet dat slechts 2,9% van de aan COVID-19 toegeschreven sterfgevallen te wijten waren aan het virus", luidt het persbericht in het Italiaans.

"Het percentage van 2,9%, ook gerapporteerd in eerdere edities, verwijst naar het percentage patiënten dat stierf met een positieve SARS-CoV-2-infectie waarbij geen andere pathologieën waren gediagnosticeerd vóór de infectie", legt de ISS-verklaring uit.

Image

Screenshot van het percentage 2,9% op pagina 3 van het Engelstalige rapport door het ISS, vastgelegd op 29 november 2021

Het artikel door Il Tempo beweert dat alleen patiënten die geen onderliggende aandoeningen hadden, moesten worden geteld als coronasterfgevallen. Maar mensen met andere ziekten worden volgens het ISS wel degelijk meegeteld in de sterftecijfers van COVID-19.

"Het hebben van een of meer comorbiditeiten is een risicofactor voor COVID-19, maar zelfs als een patiënt twee of meerdere eerdere ziekten heeft, bijvoorbeeld hypertensie, diabetes of obesitas, is het virus nog steeds verantwoordelijk voor het overlijden", legt Malloni uit.

Timo Strandberg, hoogleraar Geriatrie aan de Universiteit van Helsinki, legde aan AFP het verschil uit tussen de onderliggende doodsoorzaak en de directe doodsoorzaak bij het berekenen van het COVID-19-dodental.

"COVID-19 zou de onderliggende doodsoorzaak zijn als er geen andere ziekten zijn. Maar als er andere ziekten zijn, dan kan het natuurlijk de directe doodsoorzaak zijn", vertelde Strandberg aan AFP op 29 oktober 2021.

De Italiaanse gezondheidsautoriteiten merkten op dat complicaties veroorzaakt door COVID-19 in de meeste gevallen de directe doodsoorzaken waren. "Uit de gezamenlijke ISTAT-ISS-rapporten die zijn opgesteld op basis van overlijdensakten blijkt dat COVID-19 de doodsoorzaak is die direct verantwoordelijk is voor de dood in 89% van de sterfgevallen van mensen [die] positief [waren] voor de SARS-CoV-2-test", luidt het persbericht.

De bewering in de Nederlandstalige berichten dat Italië zijn dodental met 97 procent zou hebben verlaagd is daarom onjuist. Deze grafiek van het cumulatieve aantal coronasterfgevallen in Italië laat bijvoorbeeld zien dat er eind oktober 2021 geen dergelijke vermindering van het dodental heeft plaatsgevonden.

Chronische ziekten komen veel voor bij ouderen

De auteur van het Il Tempo-artikel beweert verder dat mensen met drie of meer ziekten onvermijdelijk zouden zijn gestorven ongeacht de coronapandemie.

Strandberg wijst er echter op dat COVID-19 ook patiënten van 50 tot 60 jaar doodt die nog tientallen jaren te leven hadden kunnen hebben: "Ook al is het mogelijk dat ze ziekten hadden, met die ziekten hadden ze nog prima nog 10-20 jaar kunnen leven."

Chronische ziekte bij Italiaanse ouderen komt veel voor. Volgens een rapport van het Italiaanse Nationale Instituut voor Statistiek (ISTAT), heeft ongeveer 85% van de Italiaanse bevolking boven de 65 jaar ten minste één chronische aandoening en 52% heeft er drie of meer.

Op 26 november 2021 heeft het land 133.486 coronadoden geregistreerd. Sinds maart 2020 heeft Italië een van de hoogste oversterftecijfers ter wereld, na correctie voor de bevolkingsomvang. Dit suggereert dat het aantal dodelijke slachtoffers door COVID-19 zelfs nog hoger zou kunnen liggen.

In juli 2021 ontkrachtte AFP een soortgelijke bewering met betrekking tot coronasterfte in Portugal. Een rechtbank had zogenaamd het aantal doden gecorrigeerd naar 152 in plaats van 17.000. Het genoemd bewijsstuk was echter een document met meldingen aan het ministerie van Justitie. De grote meerderheid van de coronasterfgevallen wordt gemeld bij het ministerie van Volksgezondheid.