Nee, Amerikaans onderzoek naar afkoeling van de equatoriale Atlantische Oceaan trekt de opwarming van de aarde niet in twijfel
- Gepubliceerd op 5 september 2024 om 10:52
- Leestijd: 11 min
- Door: Gaëlle GEOFFROY, AFP Frankrijk, AFP Griekenland
- Vertaling en aanpassing: Liesa PAUWELS
Copyright © AFP 2017-2024. Voor commercieel gebruik van deze inhoud is een abonnement vereist. Klik hier voor meer informatie.
"Klimaatalarm code BLAUW. Atlantische Oceaan is aan het afkoelen met recordsnelheid, nooit eerder gezien. En de klimaatalarm wetenschappers weten niet waarom en waardoor," schreef een sociale mediagebruiker op X op 22 augustus 2024. Het bericht werd meer dan 404 keer gedeeld. Een ander bericht op X beweert dat "het zo slecht met het milieu gaat dat zelfs de opwarming van de aarde mislukt".
De berichten worden geïllustreerd met screenshots van een online artikel. De kop daarvan luidt: "De Atlantische Oceaan koelt af in recordtempo en niemand weet waarom". Het artikel werd ook gedeeld op Facebook en Threads, vergezeld van soortgelijke beweringen.
Deze retoriek is ook terug te vinden in berichten in het Grieks, Engels en Frans.
Het is echter niet de Atlantische Oceaan in zijn geheel die aan een verbazingwekkend tempo afkoelt, zoals de sociale mediaberichten doen vermoeden. In het onderzoek gaat het om één zone in het bijzonder: de equatoriale zone. De waarnemingen van een wetenschapper van de Amerikaanse National Oceanic and Atmospheric Administration (NOAA) tonen dit aan en suggereren dat zich daar een "Atlantic Niña" fenomeen aan het vormen is. De verwarring werd mede gevoed door afgekorte titels van online artikelen die naar het onderzoek verwezen.
Bovendien stellen deze waarnemingen de recente warmterecords van het zeeoppervlak niet ter discussie, alsook niet de opwarming van de aarde en de verstoring die daarvan het gevolg is. Dit wordt ook bevestigd door de wetenschappelijke consensus, d.w.z. duizenden wetenschappelijke studies over dit onderwerp wereldwijd.
Gecorrigeerde titels
Sommige berichten delen ook een screenshot van een artikel in het Engels van de website van het Britse tijdschrift de New Scientist. Het artikel werd daar gepubliceerd op 19 augustus, met de titel "The Atlantic is cooling at record speed and nobody knows why" (hier gearchiveerd). De Atlantische Oceaan werd vermeld in de titel, maar "de equatoriale Atlantische Oceaan" enkel in de tekst van het artikel.
Het Britse tijdschrift wijzigde het artikel op 22 augustus en verwees in de nieuwe versie alleen naar "delen" van de afkoelende Atlantische Oceaan (hier gearchiveerd). In de Nederlandse versie van het artikel op de website, die werd gedeeld in de meerderheid van de berichten in het Nederlands, werd de titel niet aangepast.
Het klopt dat data aantoonde dat het equatoriale deel van de Atlantische Oceaan - en niet de Atlantische Oceaan als geheel - afkoelt aan een sneller tempo dan gewoonlijk. Deze informatie komt uit een wetenschappelijk artikel dat een paar dagen eerder, op 14 augustus 2024, op de website van het Amerikaanse NOAA agentschap werd gepubliceerd door een oceanograaf van de Universiteit van Miami, Franz Philip Tuchen. Een afkoeling van de oceaan is gebruikelijk in deze regio, maar dit jaar gaat het verrassend snel (hier en hier gearchiveerd).
Franz Philip Tuchen, die door AFP werd gecontacteerd, zag in deze verwarring "verkeerde interpretaties" van zijn artikel met "enigszins misleidende koppen die suggereren dat de hele Atlantische Oceaan kouder is dan normaal, wat zeker niet het geval is". "De snelle afkoeling die we waarnamen van maart/april tot juni/juli/augustus vond plaats in de equatoriale Atlantische Oceaan," benadrukte hij in een e-mail op 22 augustus 2024.
Het equatoriale deel van de Atlantische Oceaan ligt aan weerszijden van de evenaar, tussen de noordoostkust van Brazilië in het westen en de Golf van Guinee in het oosten, zoals wordt aangeduid in de schermafbeelding hieronder:
"Opmerkelijk" snelle koeling
In de media wordt er vaak gesproken over El Niño en La Niña in het oostelijke deel van de Stille Oceaan. Dit zijn krachtige oceaanverschijnselen die invloed hebben op winden, oceaantemperaturen en neerslagniveaus. Het zijn twee tegenovergestelde fasen van de zogenaamde "El Niño Southern Oscillation", of de "ENSO" cyclus (hier en hier gearchiveerd).
El Niño heeft een grote invloed op de wereldwijde meteorologie, bijvoorbeeld door bovengemiddelde temperatuurstijgingen van het oppervlaktewater in het oostelijke deel van de Stille Oceaan. Dit vond plaats van het voorjaar van 2023 tot het voorjaar van 2024. Volgens de laatste gegevens van NOAA (hier gearchiveerd) is er momenteel een neutrale fase aan de gang die voorafgaat aan de ontwikkeling van La Niña, de tegenhanger van El Niño.
Minder bekend is dat de Atlantische Oceaan onderhevig is aan een soortgelijk systeem, zij het op kleinere schaal. Het onderzoek van Franz Philip Tuchen heeft aangetoond dat de afkoeling van het oppervlaktewater, die gewoonlijk in juli/augustus plaatsvindt in het oostelijke equatoriale deel van de Atlantische Oceaan, dit jaar verrassend snel verloopt.
De grafiek hieronder, die de NOAA-wetenschapper op 22 augustus naar AFP stuurde, toont aan weerszijden van de evenaar in het blauw temperaturen die kouder zijn dan gemiddeld in de periode juni/juli/augustus, terwijl andere grote omliggende gebieden in het rood warmer zijn dan gemiddeld. Dit suggereert dat zich dit jaar een "Atlantische Niña"-achtig fenomeen kan ontwikkelen, gekenmerkt door afkoelende wateren, legt Tuchen uit. Wetenschappers kennen dit fenomeen, maar waren verrast door hoe snel het zich dit jaar ontwikkelde.
De oppervlaktetemperaturen van de wateren van de oostelijke equatoriale Atlantische Oceaan schommelen gewoonlijk tussen perioden van maximale warmte in het voorjaar en perioden van afkoeling, onder de 25 graden Celsius, in juli en augustus, schrijft Franz Philip Tuchen in zijn artikel "Atlantic Niña on the verge of developing. Here's why we should pay attention" (hier gearchiveerd). Dit is de "Atlantic Zonal Mode", of AZM-cyclus (hier gearchiveerd).
Deze zomerse afkoeling is gekoppeld aan de passaatwinden die, door het oceaanoppervlak in dit gebied schoon te vegen, dieper, kouder water naar het oppervlak laten stijgen, een fenomeen dat bekend staat als "equatoriale opwelling" (hier gearchiveerd).
Maar net als bij El Niño en La Niña zijn de wateren periodiek. Afhankelijk van de fase van de cyclus, is het warmer dan gemiddeld ("Atlantische Niño") of kouder ("Atlantische Niña"). Over het algemeen zijn er drie maanden op rij nodig waarin de oppervlaktewatertemperaturen in de oostelijke equatoriale Atlantische Oceaan boven of onder 0,5 graden Celsius zijn, gedurende ten minste twee seizoenen om een Atlantische Niño of Niña te hebben, legt Franz Philip Tuchen uit.
Dit jaar echter, terwijl de oostelijke equatoriale Atlantische Oceaan in februari/maart 2024 een bijzonder warme oppervlaktewatertemperatuur van meer dan 30°C had, was de overgang naar de periode met kouder dan gemiddelde temperaturen "opmerkelijk snel", zegt hij. De overgang was de snelste die NOAA sinds 1982 heeft waargenomen. En, opnieuw "verrassend", viel het samen in juni/juli "met een verzwakking van zuidoostelijke winden nabij de evenaar", a priori ongunstige omstandigheden voor een Atlantische Niña.
In vergelijking met begin juni zijn de oppervlaktetemperaturen in de oostelijke equatoriale Atlantische Oceaan 0,5 tot 1°C kouder dan het gemiddelde voor deze tijd van het jaar. Als deze omstandigheden tot eind augustus aanhouden, zou dat een Atlantische Niña bevestigen, zegt Franz Philip Tuchen.
"Deze potentiële Atlantische Niña kan worden gezien als een versterking van de normale afkoeling die elk jaar rond deze tijd optreedt", zei hij tegen AFP, erop wijzend dat dergelijke gebeurtenissen meestal niet langer dan drie tot vier maanden duren.
Variaties van een graad of een halve graad in de oppervlaktetemperatuur van het Atlantische water lijken misschien miniem, maar ze zijn niet zonder gevolgen. Ze hebben invloed op de neerslagpatronen van de omliggende continenten, in de Sahel-regio, de Golf van Guinee of het noordoosten van Zuid-Amerika. "Wetenschappelijke studies hebben bijvoorbeeld aangetoond dat Atlantische Niños de kans op de vorming van krachtige cyclonen voor de Kaapverdische Eilanden vergroten," aldus Franz Philip Tuchen.
Er wordt nog verder onderzoek gevoerd naar de oorzaken en gevolgen van deze verschijnselen. In tegenstelling tot wat de berichten op sociale media beweren, betekent deze snelle afkoeling niet er geen opwarming is van de oceanen of dat er geen opwarming van de aarde plaatsvindt.
Het Amerikaanse onderzoek trekt de opwarming van de aarde niet in twijfel
"Deze koude episode in de equatoriale Atlantische Oceaan moet niet worden gezien als een teken dat de opwarming van de aarde afneemt, maar eerder als een kortstondige afwijking" die de onderliggende trend van opwarming van de aarde versterkt, benadrukt Franz Philip Tuchen.
"De afkoeling in de equatoriale Atlantische Oceaan betekent niet dat juli 2024 niet de warmste maand was die ooit op aarde is gemeten als gevolg van de aanhoudende stijging van de concentraties broeikasgassen in de atmosfeer," beaamde NOAA oceanograaf Michael McPhaden in een e-mail aan AFP op 22 augustus 2024. De gemiddelde temperatuur op aarde bereikte 15,8°C in juli, 1,21°C boven het gemiddelde van de 20e eeuw, volgens het Amerikaanse agentschap (hier gearchiveerd).
De oceanen, die 70% van het aardoppervlak bedekken en een sleutelrol spelen bij het reguleren van het wereldklimaat, warmen gestaag op. Hun gemiddelde oppervlaktetemperatuur (gebieden bij de polen niet meegerekend) bereikte in maart 2024 met 21,07°C een nieuw absoluut record, volgens het Europese observatorium Copernicus (hier gearchiveerd).
In de Noord-Atlantische Oceaan werd een record gemiddelde oppervlaktewatertemperatuur van 24,9°C bereikt in juli 2023, volgens voorlopige gegevens van NOAA, waarvan de metingen startten in het begin van de jaren 1980 (hier gearchiveerd).
Aan het einde van augustus 2024 waren de temperaturen aan het aardoppervlak van de oceanen (linker grafiek hieronder), inclusief in de Noord-Atlantische Oceaan (rechter grafiek), nog steeds bij de hoogste in meer dan 40 jaar. Dat blijkt uit deze NOAA-gegevens die door de Universiteit van Maine werden samengevoegd in haar Climate Reanalyzer-tool (dikke zwarte lijn voor 2024 en oranje voor 2023 -hier gearchiveerd).
Het is wetenschappelijk bewezen dat klimaatverandering het evenwicht in de oceanen verstoort (hier gearchiveerd).
De opwarming van de oceanen, gekenmerkt door verzuring als gevolg van de absorptie van grotere hoeveelheden van het broeikasgas CO2, is bijzonder zorgwekkend voor wetenschappers. Het vormt een bedreiging voor het zeeleven, moedigt invasieve soorten aan en leidt tot een grotere vochtigheid in de atmosfeer. Dit laatste staat synoniem voor onstabielere weersomstandigheden, zoals hevige windstoten en slagregens (hier en hier gearchiveerd).
Onderzoekers weten nog weinig over het verband tussen de opwarming van de aarde en El Niño/La Niña in de oceanen, maar recente studies suggereren dat de opwarming deze fenomenen zou kunnen versterken, aldus het Imperial College London (hier gearchiveerd).
Hoewel El Niño, dat sinds 2023 in de Stille Oceaan voorkomt, heeft bijgedragen aan stijgende kwikniveaus op aarde, wijst Michael McPhaden erop dat er in juli 2024 een einde kwam aan 14 opeenvolgende maanden van warmterecords van de oceaanoppervlaktetemperaturen. Dit op een moment dat El Niño in de Stille Oceaan aan het afzwakken is (hier gearchiveerd).
Hoewel afkoeling in de equatoriale Atlantische Oceaan ook de gemiddelde oppervlaktetemperatuur van de oceanen van de wereld kan hebben verlaagd, zal het effect "van korte duur" zijn, gezien het feit dat Atlantische Niña's slechts een paar maanden duren tijdens de zomer op het noordelijk halfrond, benadrukt de wetenschapper.
Heeft u content gezien die u door AFP wilt laten verifiëren?
Neem contact met ons op