Deze stockfoto’s zijn gemaakt ter illustratie van de pandemie, niet om deze te overdrijven of vervalsen

Facebook-posts met daarin een reeks foto’s van dezelfde persoon in meerdere coronavirusgerelateerde settings zijn duizenden keren gedeeld in een week tijd. De posts suggereren dat de foto’s bewijs zijn dat de Covid-19 pandemie gepland is, of dat mensen voor de gek worden gehouden of onterecht bang worden gemaakt. In werkelijkheid zijn de afbeeldingen stockfoto’s die bedoeld zijn om de situatie te illustreren, niet te overdrijven.

“Deze meneer is multifunctioneel inzetbaar,” begint één van de posts, gepubliceerd op 5 november 2020 en sindsdien meer dan 1.000 keer gedeeld. “Lieve mensen probeer dit soort beelden zoveel mogelijk te delen op je eigen prive pagina, laat zien hoe we in de maling worden genomen.”

De post bevat een collage met vijf foto’s waarop dezelfde man ogenschijnlijk wordt getest op Covid-19, in een ziekenhuis ligt met een zuurstofmasker over zijn gezicht, kijkt naar een röntgenfoto en een huilende vrouw troost die knielt bij een lijkzak.

Screenshot van de Facebook-post, gemaakt op 13 november 2020

In een andere post met dezelfde afbeelding staat: "mocht je ontslagen worden, failliet gaan. Er is nog hoop. Bij de Covid-19 promotie kun je terecht als acteur. Zo houden we de angst erin.” Weer een ander verwart de persoon op de foto’s met een vrouw en zegt, “deze vrouw heeft meerdere rollen binnen gesleept. Of erkennen we de plandemie nog steeds niet?”

In totaal werden de posts, die suggereren dat de fotoreeks bewijst dat de Covid-19 pandemie overdreven, vervalst of gepland is, meer dan 2.700 keer gedeeld. Daarnaast ging de collage rond op Twitter, bijvoorbeeld hier en hier. 

Het klopt dat de taferelen op de foto’s in scène zijn gezet door modellen, maar de suggestie dat dit is om mensen te misleiden over de ernst van de pandemie is onjuist. De afbeeldingen zijn stockfoto’s, gemaakt om bepaalde situaties te illustreren en niet voor gebruik als nieuwsfoto’s. 

Een omgekeerde Google-beeldzoekopdracht van de foto linksboven leidt naar een online portfolio van “PPK_studio” op stockfoto-website Shutterstock. De foto maakt deel uit van een Covid-19 “collectie” met daarin 146 afbeeldingen. 

Screenshot van de collecties van PPK_studio op Shutterstock, gemaakt op 11 november 2020

De collectie is ondedeel van Shutterstock’s “images” database, met daarin “beelden, foto’s, vectors en meer voor uw creatieve projecten”. Dit in tegenstelling tot het “editorial” (redactioneel) gedeelte, met daarin nieuwsfoto’s van echte situaties. 

De foto’s verschijnen ook op EyeEm, nog een stockfoto-website, met erbij een naamsvermelding voor Panyawat Boontanom. 

Op EyeEm worden geen nieuwsfoto’s aangeboden. Zoals staat uitgelegd op de “story” pagina verbindt het bedrijf “onze betrokken makers met toonaangevende merken om originele, unieke en on-brand content te bieden".

Een woordvoerder voor EyeEm vertelde AFP Factcheck op 12 november 2020 per e-mail dat “een deel van onze zaken komen van stockfotografen die foto’s maken om specifieke gebeurtenissen of situaties weer te geven. Stockfoto’s worden vaak gemaakt in een geënsceneerde setting om te voorkomen dat echte modellen of locaties in de afbeeldingen worden getoond. [Ze worden] op grote schaal gebruikt door veel bedrijven en media over de hele wereld in een poging om bepaalde gebeurtenissen of situaties in beeld te brengen. Ze zijn niet bedoeld om een valse realiteit over te brengen.” 

Panyawat Boontanom reageerde niet op verschillende pogingen van AFP Factcheck om in contact te komen. 

AFP Factcheck vond de foto’s ook aangeboden op Getty Images, bijvoorbeeld hier. De foto’s komen voor in Getty’s creatieve catalogus, terwijl een zoekopdracht naar de naam van de fotograaf in de redactionele sectie geen resultaten geeft. 

AFP Factcheck deed een omgekeerde beeldzoekopdracht van alle vijf de foto’s in de collage met Google, Yandex en TinEye en vond de foto’s niet terug in Nederlandse media.