Deze foto van een druk strand werd niet gepubliceerd door RTL of De Telegraaf. Hij werd in Kijkduin gemaakt tijdens Hemelvaartsdag; de vergelijking met een webcamfoto van het Scheveningse Noorderstrand is misleidend
- Dit artikel is meer dan een jaar oud.
- Gepubliceerd op 29 mei 2020 om 16:56
- Laatst bijgewerkt op 29 mei 2020 om 17:24
- Leestijd: 8 min
- Door: Loes WITSCHGE, AFP Nederland
Copyright © AFP 2017-2025. Voor commercieel gebruik van deze inhoud is een abonnement vereist. Klik hier voor meer informatie.
De afbeelding, waarin twee foto’s van een strand tegenover elkaar worden gezet, werd vanaf 23 mei 2020 gedeeld in meerdere Facebook posts, zoals hier, hier en hier. Bij elkaar opgeteld werd de afbeelding meer dan 3.000 keer gedeeld.
De bovenste foto, met daarop het label “volgens RTL en De Telegraaf”, toont een strand dat er erg druk uitziet. De onderste foto laat een strand zien dat er veel leger uitziet, met daarop het label “volgens de webcam”.
Een paar van de Facebook posts geven in het bijschrift aan dat de foto’s gaan over het strand van Scheveningen op Hemelvaartsdag, 21 mei. Eén post beschuldigt de media van “onrust zaaien”, temidden van de landelijke regels om afstand te houden. Een ander zegt: “de media nemen ons in de maling!”
Media in Nederland meldden dat het tijdens de zonnige feestdag buiten drukker was geweest dan in de afgelopen weken. Hubert Bruls, voorzitter van de koepelorganisatie van de veiligheidsregio’s, zei volgens NOS dat het “op sommige plekken te druk” was. Als de drukte aanhield zou dit tijdens zomerse dagen kunnen leiden tot “veel meer beperkingen”, aldus Bruls.
Volgens de anticoronavirusmaatregelen is het toegestaan buiten te recreëren, zolang men anderhalve meter afstand kan blijven houden.
Verschillende posts op sociale media uitten kritiek op mediakanalen die foto’s publiceerden waar mensen veel dichter bij elkaar leken te komen dan anderhalve meter. Gebruikers beschuldigden de media ervan beelden gemanipuleerd te hebben, of foto’s geplaatst te hebben uit voorgaande jaren en zo onrust te creëren.
Niet geplaatst door RTL en De Telegraaf
De bewering in deze post, dat RTL en De Telegraaf deze foto gebruikten om Hemelvaartsdag te illustreren, is onjuist. Er is geen bewijs dat RTL of De Telegraaf het beeld publiceerden. De foto verschijnt niet in online artikelen of posts op sociale media door een van beide mediabedrijven over Hemelvaartsdag 2020. Redacteuren van de publicaties vertelden AFP Fact Check dat ze het beeld niet herkennen.
Een omgekeerde beeldzoekactie met Google laat zien dat de afbeelding gedeeld werd op de Facebook pagina Scheveningen Nieuws. Het bevat een naamsvermelding voor Wil Looijestijn, een fotograaf bij het Haagse persbureau VRPress. Looijestijn bevestigde aan AFP Fact Check dat hij de foto nam. Het is een bijgesneden versie van een foto die hij maakte op Hemelvaartsdag vanuit Kijkduin, Den Haag.
Looijestijn vertelde AFP Fact Check dat hij de bijgesneden foto deelde op zijn eigen Facebook pagina (hij zegt hem sindsdien daarvan verwijderd te hebben naar aanleiding van de vele reacties). Hij gaf een vriend die beheerder is van de Scheveningen Nieuws pagina toestemming om de foto ook daar te delen. Hij gaf verder aan niemand toestemming de foto te herpubliceren. Voor zover bij Looijestijn bekend hebben noch RTL noch De Telegraaf de foto gebruikt, vertelde hij aan AFP Fact Check.
Looijestijn geeft toe dat het bijsnijden van de foto een “vertekend beeld” geeft van een dag die hij beschrijft als “echt wel druk”, maar dat hij de foto toch op zijn Facebook pagina plaatste omdat hij het een “leuke foto” vond.
Dennis van Luling, chef digitaal bij RTL Nieuws, vertelde AFP Fact Check dat hij de foto niet herkende als iets dat door RTL was gepubliceerd. Volgens van Luling koopt RTL Nieuws beelden aan bij persbureau ANP en in sommige gevallen rechtstreeks bij lokale zelfstandigen. Volgens van Luling is de foto van Looijestijn daarom “met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid” niet door hen gepubliceerd.
Dick Möller vertelde AFP Fact Check namens de fotoredactie van De Telegraaf “de bewuste foto niet terug [te] kunnen vinden in één van onze publicaties”.
Verschillende stukken strand
De boven elkaar geplaatste foto’s in de veel gedeelde Facebook posts trekken een vergelijking tussen twee verschillende strandtaferelen. De bovenste foto toont een ogenschijnlijk erg vol strand, terwijl op de onderste foto het aantal strandgangers veel minder lijkt. De vergelijking tussen de twee beelden is misleidend: de foto’s werden op verschillende locaties gemaakt die meer dan vijf kilometer uit elkaar liggen.
Looijestijn vertelde AFP Fact Check dat hij zijn foto maakte vanuit Kijkduin, een badplaats van Den Haag. Het naast elkaar leggen van de originele foto en de satellietweergave van Google Maps bevestigt dit. Onderstaande beelden laten zien hoe de gevel van Beachclub Amigos, Kijkduin, te zien is op Looijestijn’s foto.
Op de onderste foto in de Facebook post staat “volgens de webcam”. Via een Google zoekopdracht naar webcams in Scheveningen kwamen we uit bij de website scheveningenlive.nl. De website biedt livestreams vanuit verschillende locaties in Scheveningen. Het beeld in de Facebook post, met daarop een stuk van de boulevard, een strandtent en de pier in de achtergrond, komt overeen met het perspectief van de ‘Pier Webcam’.
Onderstaande beelden uit de Facebook post en een still van een time-lapse van 21 mei 2020, gevonden op scheveningenlive.nl/time-lapse, laten zien dat de foto gebruikt in de Facebook post inderdaad het Scheveningse strand toont op Hemelvaartsdag, rond 15:20 uur.
De locaties van de webcams worden vermeld op scheveningenlive.nl. Volgens de website bevindt de pier webcam zich voor Beachclub Oceans.
In onderstaand screenshot van Google Maps is the zien dat Amigos Beachclub en Oceans Beachclub meer dan vijf kilometer van elkaar vandaan liggen. Dit betekent dat de Facebook post een vergelijking trekt tussen twee verschillende stukken strand.
Compressie
Na Hemelvaartsdag werden verschillende mediaorganisaties bekritiseerd voor het plaatsen van foto’s met hierop extreem druk ogende taferelen. Facebook gebruikers die commentaar gaven op deze post van RTL Nieuws beschuldigden de zender er bijvoorbeeld van een foto te hebben gebruikt die op een ander moment, vóór de pandemie, was gemaakt. Deze beschuldiging klopt niet. De foto staat hier in de ANP beeldbank en werd volgens de beelddatum op 21 mei 2020 om 16:47 uur gemaakt.
Het is wel zo dat bepaalde fotografietechnieken een vertekend beeld kunnen schetsen van hoe dicht objecten bij elkaar lijken te staan, waardoor het kan lijken alsof mensen de anderhalvemeterregel niet in acht nemen. Inzoomen met een telelens kan er bijvoorbeeld voor zorgen dat voorwerpen dichter bij elkaar lijken te staan; een effect dat compressie wordt genoemd. Deze technische analyse van een foto door de Belgische publicatie Knack laat zien hoe een foto het kan doen lijken alsof mensen niet de ruimte hebben om anderhalve meter afstand te houden, ook al hebben ze dat in werkelijkheid wel.
Van Luling vertelde AFP Fact Check dat de reacties die RTL Nieuws op sociale media op en na Hemelvaartsdag kregen leidde tot het inzicht dat “we hier nog beter over na moeten denken”. “Wij hebben hier een belangrijke rol in; welk beeld kies je en welk signaal geef je daarmee af,” aldus van Luling.
“In het ideale scenario heb je ook altijd een luchtfoto van de situatie om te laten zien, zo druk is het. Alleen, je moet ook weer niet de foto van vooraf bewust niet brengen, want het is ook gewoon het aangezicht van de mens.”
RTL Nieuws volgde de kritiek op sociale media op met dit artikel over hoe fotografische keuzes een verschil kunnen maken. Ook andere mediaorganisaties reflecteerden op de verantwoordelijkheid bij het in beeld brengen van gebeurtenissen, zoals in dit artikel van NRC Handelsblad.
Heeft u content gezien die u door AFP wilt laten verifiëren?
Neem contact met ons op
