Russische ambtenaar verkeerd geciteerd over betalingssysteem

"BYE-BYE PETRODOLLAR: 159 landen staan nu op het punt om het nieuwe BRICS-betalingssysteem in te voeren", luidt de titel van een blogpost van Frontnieuws die in het Nederlands werd gepubliceerd op 21 augustus 2024 en veel gedeeld op Facebook en X. De post beweert dat volgens Elvira Nabiullina, de gouverneur van de Centrale Bank van Rusland, "159 landen klaar zijn om het BRICS-betalingssysteem in te voeren".  AFP heeft eerder al verschillende artikelen van Frontnieuws gefactcheckt.

Het BRICS-blok van opkomende economieën bestaat uit kernleden Brazilië, Rusland, India, China en Zuid-Afrika.  Het blok werd later uitgebreid met andere landen. Turkije startte ook gesprekken op om toe te treden tot de BRICS (hier gearchiveerd).

Dezelfde valse bewering werd ook verspreid in het Engels, Chinees, Roemeens, Bulgaars, Duits en Slowaaks. Dit, een paar weken voor de jaarlijkse BRICS-top die zal plaatsvinden van 22 tot 24 oktober 2024 in Kazan, Rusland.

Image

Screenshot van een onjuiste post op X. Genomen op 12/9/24.

Nadat de belangrijkste Russische  banken door het Westen werd afgesneden van het wereldwijde SWIFT-betalingssysteem door de oorlog van Poetin in Oekraïne, ontwikkelde Rusland in toenemende mate zijn eigen binnenlandse financiële infrastructuur. Zo rolde het land onder andere het SPFS-systeem voor bankoverschrijvingen en het Mir-kaartbetalingssysteem verder uit.

De BRICS-landen overwegen alternatieven voor internationale financiële instellingen zoals de Wereldbank en het IMF. Moskou heeft de BRICS-landen opgeroepen om een gemeenschappelijk betalingssysteem in te voeren en meer gebruik te maken van de nationale valuta van de leden voor de handel in een poging om het gebruik van de Amerikaase dollar te verminderen.

BRICS Pay  is een initiatief van de BRICS-landen om een "digitaal internationaal betalingssysteem met meerdere valuta's" te creëren  en werd in 2018 aangekondigd. Het belooft een "convertor" te zijn voor "betalingsberichten tussen verschillende formaten", die volgens het initiatief de SPFS-, SWIFT- en de Chinese CIPS-systemen zal ondersteunen. Op hun website staat niet vermeld wanneer het systeem operationeel zal zijn.

Het Russische SPFS daarentegen is al operationeel en is niet hetzelfde als BRICS Pay. De valse berichten en artikelen lijken de twee door elkaar te halen. 

Het nieuws over de toetreding van 159 landen tot het BRICS-betalingssysteem klopt niet. Het is een verkeerde interpretatie van een artikel uit januari 2024 waarin het hoofd van de Russische centrale bank Elvira Nabiullina werd geciteerd, die zei dat "159 buitenlandse deelnemers uit 20 landen" zich hadden aangesloten bij het Russische SPFS-systeem.

Artikelen vermelden incorrect 159 "landen"

Het valse Nederlandse blogbericht verwijst naar een artikel van Natural News dat op 20 augustus 2024 in het Engels werd gepubliceerd. Deze blog citeert op zijn beurt eerdere quotes uit een artikel van een website genaamd Watcher.guru gepubliceerd op 16 augustus 2024.

Delen van dit artikel lijken identiek te zijn aan een bericht dat dateert van 30 januari 2024 van het Russische staatsmediabedrijf Sputnik (gerarchiveerd hier). Daarin wordt vermeld dat Moskou de integratie van het SPFS-systeem met andere BRICS-landen besprak.

Elvira Nabiullina, hoofd van de Russische centrale bank, zei tegen Sputnik dat "[het SPFS-systeem] een alternatief is voor SWIFT.' Bovendien, voegde ze eraan toe dat: 'In sommige andere landen een vergelijkbare infrastructuur bestaat. We voeren gesprekken over de interactie van dergelijke platformen, maar daarvoor zijn de interesse en technische gereedheid van onze partners belangrijk."

Watcher.guru schreef bijna hetzelfde in augustus: "Nabiullina zei dat het systeem 'een alternatief is voor SWIFT. Bovendien, voegde ze eraan toe, In sommige andere landen een vergelijkbare infrastructuur bestaat. We voeren gesprekken over de interactie van dergelijke platformen, maar daarvoor zijn de interesse en technische gereedheid van onze partners belangrijk."

Image

Het rapport van Sputnik uit januari 2024 en het artikel op watcher.guru. Screenshots genomen op 11 september 2024.

Maar terwijl in het Sputnik-artikel het volgende te lezen is: "Ze voegde eraan toe dat 159 buitenlandse deelnemers uit 20 landen zich al hebben aangesloten bij het Russische systeem" --  verdraaide Watcher.guru de quote van de gouverneur van de Russische centrale bank: "Volgens de gouverneur van de Russische centrale bank, Elvira Nabiullina, zijn 159 landen klaar om het BRICS-betalingssysteem aan te nemen wanneer het live gaat."

Op 10 september 2024 publiceerde Watcher.guru een ander artikel met de titel "BRICS bevestigt dat 159 deelnemers het nieuwe betaalsysteem zullen aannemen" zonder hun oorspronkelijke artikel uit augustus te corrigeren. Dit artikel spreekt over "159 deelnemers", maar lijkt nog steeds BRICS Pay te verwarren met het Russische SPFS.

SPFS wordt inderdaad door sommige landen gebruikt: banken uit Armenië, Cuba en Kazachstan behoren tot de landen die het Russische systeem gebruikten, meldde het persbureau TASS in maart 2024 (hier gearchiveerd). 

Een woordvoerder van BRICS Pay vertelde AFP dat ze "niet op de hoogte waren van plannen voor een uitrol in 159 landen zoals vermeld in de misleidende berichten op sociale media". "Het werk aan BRICS Pay vordert inderdaad, maar het zal een geleidelijke en opeenvolgende ontwikkeling zijn," zei BRICS Pay in een verklaring op 6 september 2024.

RT zette de fout recht

Zoals opgemerkt werd in deze AFP factcheck, werd dezelfde bewering verspreid in het Chinees op X met als bron het door de Russische staat gefinancierde mediabedrijf RT (voorheen Russia Today).

Met behulp van omgekeerd zoeken naar de video in de Chinese berichten slaagde AFP erin een correctie te vinden op het officiële Weibo-account (de chinese sociale media site) van RT waarin werd uitgelegd dat het om een fout ging dat "159 landen het nieuwe BRICS betalingssysteem zullen aannemen" (hier gearchiveerd).

Image

(Automatische vertaling van) Screenshot van een Weibo-post genomen op 10 september 2024.

"Op 17 augustus 2024 publiceerde Russia Today (RT) nieuwscontent op zijn officiële Weibo-account -- '159 landen zullen het nieuwe BRICS-betalingssysteem aannemen'. Na verificatie bleek dit nepnieuws te zijn", postte RT op 22 augustus. "We verontschuldigen ons voor het publiceren van deze onjuiste informatie" -- werd er aan toegevoegd.