Onjuiste beweringen over vaccins voor jonge kinderen circuleren op sociale media

Een van de posts, bijna 700 keer gedeeld, werd hier gepubliceerd op 6 juli 2020. De post vermeldt 17 stoffen, en zegt “dit krijgt een kind tot 6 jaar binnen (onder andere) aan stoffen die in vaccinaties zitten.” Onder de lijst staat een foto van een baby met negen spuiten in het lichaam gefotoshopt.

Een soortgelijke bewering wordt gemaakt in deze Facebook-post, die meer dan 1,700 keer werd gedeeld sinds 12 mei 2020 en een lijst bevat van 26 ingrediënten. Deze lijst circuleert ook in Facebook-posts in het Engels en Frans. 

In tegenstelling tot wat in de berichten wordt beweerd, zijn de genoemde stoffen in kleine doses niet giftig, dodelijk of kankerverwekkend.

"Kinderen worden via andere, natuurlijke bronnen blootgesteld aan veel van deze ingrediënten, in veel grotere hoeveelheden,” vertelde Natasha Crawcroft, directeur van het Centrum voor met Vaccin te Voorkomen Ziekten aan de Universiteit van Toronto, AFP Factcheck per e-mail. 

Een woordvoerder van het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG) vertelde AFP Factcheck dat de Facebook-posts “onwaar” zijn en ouders “onnodig bang” maken. “Er zitten weliswaar een aantal ingrediënten bij die in deze kindervaccins zitten, maar in zulke kleine hoeveelheden dat het niet schadelijk is voor de gezondheid,” vertelt Dony Potasse via e-mail aan AFP Factcheck. 

Een aantal van de genoemde ingrediënten, gisteiwit, natriumboraat en ureum, komen helemaal niet voor in kindervaccins, zegt Potasse. Ze voegt toe dat ook deze stoffen in kleine hoeveelheden bovendien niet schadelijk zijn voor de gezondheid.

“Het CBG stelt hoge eisen aan de kwaliteit van vaccins. Verder moeten studies zowel aantonen dat vaccins werkzaam en veilig zijn,” zegt Potasse. Stoffen die worden toegevoegd om het vaccin effectiever te maken, genaamd hulpstoffen, en waarvan kleine hoeveelheden overblijven na productie, reststoffen, “vallen onder de Europese limieten en zijn in die kleine hoeveelheden veilig voor kinderen en volwassenen.” 

Experts geraadpleegd door AFP zeiden dat de stoffen benoemd in de alarmistische posts niet gevaarlijk zijn in de hoeveelheden waarin ze in vaccins voorkomen. Ze lichten een aantal voorbeelden verder toe: 

Formaldehyde

De posts beweren dat een kind in de eerste zes jaar van zijn of haar leven 801,6 microgram (mcg) formaldehyde toegediend krijgt via vaccinatie en beschrijft de stof als kankerverwekkend en een balsemmiddel.

Formaldehyde wordt gebruikt in industrie en komt ook natuurlijk voor in het milieu en in voedingsmiddelen. "Peren bevatten bijvoorbeeld 50 keer meer formaldehyde dan welk vaccin dan ook," vertelde Crawcroft aan AFP. 

In vaccins wordt het gebruikt “om te zorgen dat ongewenste bacteriën niet kunnen groeien” tijdens productie en opslag, volgens het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM).

Een dosis vaccin à 0,5 milliliter (ml) bevat 0,05 milligram (mg) tot 0,1 mg formaldehyde (hetzelfde als 50 tot 100 mcg), legt RIVM uit. Kinderen in Nederland krijgen negen à tien vaccins aangeboden voor hun zesde. Hoewel de dosering in de post dus ongeveer klopt, is dit niet gevaarlijk.

“De hoeveelheid natuurlijk formaldehyde in het bloed van een baby van twee maanden oud (ongeveer 1,1 milligram in totaal) is tien keer groter dan de hoeveelheid die in een vaccin wordt aangetroffen (minder dan 0,1 milligram)," aldus het Vaccin Kennisproject van de Universiteit van Oxford. 

Het is ook onjuist om de dosis formaldehyde in vaccins te omschrijven als “balsemmiddel”. “Om een lichaam te balsemen heb je zo’n zes tot tien liter formaldehyde nodig; dat lijkt totaal niet op de piepkleine hoeveelheden in vaccins,” zei Crawcroft.

“Blootstelling aan relatief grote hoeveelheden formaldehyde in medische en beroepssetting is in verband gebracht met sommige soorten kanker bij mensen, maar het effect van blootstelling aan kleine hoeveelheden is minder duidelijk,” schrijft de Amerikaanse Cancer Society. 

Kaliumchloride

De posts benoemen ook kaliumchloride, waarvan beweerd wordt dat 116 mcg voorkomt in de vaccins voor kinderen tot zes jaar, en zeggen dat de stof gebruikt wordt in dodelijke injecties. Kaliumchloride wordt inderdaad in dodelijke injecties gebruikt om het hart te stoppen, maar in veel grotere hoeveelheden en intraveneus, leggen experts uit. 

“Een aspect dat niet duidelijk wordt gemaakt is het belang van dosis. Alles, ook water, kan dodelijk zijn als het in een te grote hoeveelheid wordt gegeven, maar kan tegelijkertijd essentieel zijn voor het leven in de juiste dosis. Dit geldt bijvoorbeeld voor kalium- en natriumchloride,” zegt Crawcroft.

Francois Chast, erevoorzitter van Frankrijk’s Nationale Academie voor Farmacie, vertelde AFP: “Een gevaarlijke dosis zou meer dan één of twee gram zijn; 116 mcg is 10,000 kleiner dan [die hoeveelheid].”

Chast legde ook uit dat dodelijke injecties intraveneus worden toegediend. “Vaccins worden niet in een bloedvat geïnjecteerd.” 

Kaliumfosfaat en natriumbicarbonaat

In de posts worden ook vraagtekens gezet bij het gebruik van kaliumfosfaat en natriumbicarbonaat. Deze stoffen worden echter in verschillende medicijnen en vaccins gebruikt om “de zuurgraad van het product (pH) te helpen beheersen en de kwaliteit van de antigenen te behouden,” legt de website van Canadese gezondheidsdienst Health Canada uit. 

Antibiotica

Hoewel de Facebook-posts het gebruik van antibiotica veroordelen, legt het Vaccin Kennisproject uit dat “de antibiotica die vaak allergische reacties veroorzaken (zoals penicillines, cefalosporines en sulfonamiden) niet worden gebruikt in vaccins.”  

Antibiotica worden tijdens de productie van vaccins gebruikt “om te zorgen dat ongewenste bacteriën niet kunnen groeien”, aldus het RIVM.

Ze worden voordat de vaccins verpakt worden verwijderd, maar het kan gebeuren dat “zeer kleine hoeveelheden” overblijven. Volgens de website van het RIVM hebben zulke resten “vrijwel nooit” bijwerkingen tot gevolg. 

Aluminium

De posts beweren dat een gevaccineerd kind bloot wordt gesteld aan 5.700 mcg aluminium in de eerste zes jaar van zijn of haar leven, en beschrijven de stof als een neurotoxine. 

Hoewel aluminium in vaccins voorkomt als adjuvans, een ingrediënt die het afweersysteem stimuleert, gaat het wederom om kleine hoeveelheden. 

Volgens Health Canada, maken de hulpstoffen een “vermindering van de hoeveelheid antigeen per dosis, of het totaal aantal doses nodig om immuniteit te bereiken” mogelijk. Kortom, zonder de hulpstoffen zouden mensen veel grotere of meer doses nodig hebben om de vaccins effectief te laten zijn. 

Volgens dit onderzoek door Health Canada krijgt een peuter tussen zes maanden en vier jaar van leeftijd elke drie dagen meer dan 1,5 milligram aluminium per kilo lichaamsgewicht binnen via drinkwater, eten, lucht en de grond. RIVM voegt toe dat in 80 jaar van gebruik van aluminium in vaccins “geen schadelijke gevolgen” zijn geconstateerd. 

De Universiteit van Oxford zegt: “de hoeveelheid aluminium aanwezig in vaccins is klein, minder dan 2 milligram [aluminium]zout en minder dan een milligram daadwerkelijke aluminium.”

Deze factcheck uit 2020 bevond ook dat de hoeveelheid aluminium in vaccins veilig is. 

Gelatine en polysorbaat 80

De posts waarschuwen ook voor gelatine, wat wordt beschreven als “vermalen karkas”, en polysorbaat, dat “kankerverwekkend” zou zijn. 

Volgens de Amerikaanse gezondheidsdienst CDC wordt gelatine gebruikt om “het vaccin effectief te houden” na productie. Gelatine is een eiwit gemaakt van varkenshuiden en de botten van varkens en koeien. Gelatine komt veel voor in bepaalde etenswaren, bijvoorbeeld snoep.

Polysorbaat 80 is een “veelvoorkomend toevoegingsmiddel in eten dat in verschillende vaccins wordt gebruikt als emulgator (om andere ingrediënten bij elkaar te houden),” volgens de Universiteit van Oxford. “Vergeleken met het gebruik ervan in eten zit er in vaccins heel weinig polysorbaat 80.” 

Er is geen bewijs dat het kankerverwekkend is. 

Vaccinatieschema

In sommige posts met de lijst ingrediënten staat ook een foto van een pop, geïnjecteerd door zo’n 20 naalden. Volgens de post staat dit voor “hoeveel vaccins een baby ontvangt” in de eerste twee jaar.

Deze bewering klopt niet. Het Nederlandse vaccinatieschema laat zien dat kinderen tot twee jaar acht en in sommige gevallen negen prikken krijgen. 

Misinformatie over ingrediënten van vaccins komt regelmatig voorbij. AFP Factcheck onderzocht ook misleidende posts over de griepprik en het ingrediënt thimerosal. 

Meer informatie over vaccin-ingrediënten staat hier op de website van het CBG.