Dit onderzoek bewijst niet dat er zich ‘gigantische pilaren’ onder de Egyptische piramides bevinden
- Gepubliceerd op 8 april 2025 om 17:51
- Leestijd: 10 min
- Door: Dounia MAHIEDDINE, AFP Frankrijk
- Vertaling en aanpassing: Liesa PAUWELS , AFP Nederland
Copyright © AFP 2017-2025. Voor commercieel gebruik van deze inhoud is een abonnement vereist. Klik hier voor meer informatie.
"Enorme pilaren gevonden onder de piramiden van Giza" stond te lezen in het bijschrift van een viraal gegaan filmpje op Facebook op 19 maart 2025. Op X schreef een andere gebruiker dat de vermeende ontdekking "alles wat we denken te kennen over Egypte, op zijn kop zet".
De beweringen deden online de ronde nadat drie Italiaanse onderzoekers - Corrado Malanga, Filippo Biondi en Armando Mei - hadden aangekondigd dat ze zogenaamde synthetische apertuur radar (SAR) technologie hadden gebruikt om de piramide van Khafre, een van de drie piramides van Gizeh in Egypte, te scannen en "een kolossaal ondergronds complex" hadden blootgelegd.
Tijdens twee persconferenties in Italië op 15 en 16 maart, die werden uitgezonden op YouTube op 22 en 23 maart, presenteerden ze hun onderzoek. Daarin beweerden ze dat zich onder de piramide van Khafre acht spiraalvormige cilindrische structuren bevinden die tot een diepte van meer dan 600 meter zouden reiken en die leiden naar twee grote kubusvormige structuren. Het hele ondergrondse complex beslaat volgens de onderzoekers een gebied van ongeveer twee kilometer onder alle drie de piramides van Gizeh. In totaal werden de twee video's meer dan 340.000 keer bekeken. Meer dan een uur lang onthulden de onderzoekers beelden die het resultaat zouden zijn van hun analyses, waarna de theorie zich als vuur verspreidde op sociale media.
Berichten over de vermeende ontdekking circuleerden al snel in verschillende talen, waaronder het Engels, Japans, Arabisch en Frans. De aankondiging werd ook opgepikt door verschillende nieuwsmedia, zoals de Britse Daily Mail.
"De piramides geven nieuwe geheimen vrij" schreef een socialemediagebruiker in een post op X, gepaard met een video met 3D-modellen van de zogezegde "pilaren" en pagina's van een studie uit 2022 die de theorie over Gizeh lijkt te ondersteunen.
Maar, deze theorie is niet gebaseerd op wetenschappelijke feiten, vertelden experts aan AFP. "Hypotheses worden gepresenteerd als zekerheden. Er is geen scheiding tussen de hypothese en wat ze denken dat bewezen is," vertelde Vincent Rondot, onderzoeksdirecteur bij het Franse nationale centrum voor wetenschappelijk onderzoek (CNRS) en directeur van de afdeling over het Oude Egypte in het Louvre, aan AFP op 28 maart 2025.
Studie zonder archeoloog of egyptoloog
Er is een aantal redenen om voorzichtig om te gaan met de theorie. Zo werd de vermeende ontdekking al snel gepubliceerd op een blog van ene Greg Reese. Reese beschrijft zichzelf als schrijver en "verspreider van verborgen waarheden en criminele samenzweringen".
Ook werd het onderzoek dat in maart 2025 werd gepresenteerd in geen enkel wetenschappelijk tijdschrift gepubliceerd en was er geen enkele gediplomeerde archeoloog of egyptoloog bij betrokken.
Een van de auteurs, Corrado Malanga, is verbonden aan de Italiaanse Universiteit van Pisa, maar zijn vakgebied is organische chemie. Hij heeft ook een zelfverklaarde interesse in ufologie, de studie van UFO's.
Hij beweert dat veel mensen zijn ontvoerd door buitenaardse wezens en dat de meesten "zich de ontvoering niet herinneren, ondanks dat ze er fysieke sporen van dragen in de vorm van littekens die dateren van operaties en ingrepen uitgevoerd door de buitenaardse wezens". Op zijn website zegt Malanga dat een online zelfbeoordelingstest kan vaststellen of iemand ontvoerd is en dat hulpmiddelen zoals regressieve hypnose en neurolinguïstisch programmeren gebruikt kunnen worden om herinneringen terug te krijgen.
Collega-onderzoeker Filippo Biondi plaatste na de perspresentatie een bericht op LinkedIn om te verduidelijken dat hij niet langer verbonden is aan de Universiteit van Strathclyde in Schotland en nu een privébedrijf runt voor radarbeeldvorming: Harmonicsar.
Het derde lid van het team, Armando Mei, beschrijft zichzelf als een onafhankelijk archeologisch onderzoeker en journalist, volgens zijn LinkedIn account. Hij is de auteur van verschillende boeken waarin hij pseudo-archeologische theorieën verdedigt, waaronder een boek waarin hij beweert dat de Visoko-heuvels in Bosnië geen natuurlijke formaties zijn, maar oude piramides die door mensen zijn gebouwd. Deze theorie werd echter weerlegd door de wetenschappelijke en archeologische gemeenschap.
Nicole Ciccolo, de woordvoerder van de persconferenties, is grafoloog en heeft een YouTube-kanaal met meer dan 34.000 abonnees, waarop ze lezingen houdt over piramides en de maanlanding. In 2024 publiceerde ze een video getiteld ‘How to walk to Mars’, waarin zij en Malanga de authenticiteit van de maanmissies in twijfel trekken. Ze suggereren dat NASA de eerste stappen van de mensheid op de maan in scène heeft gezet.
"In plaats van hun bevindingen te laten toetsen door vakgenoten," zei de Franse egyptoloog Rondot, "besloten de onderzoekers de goede wetenschappelijke praktijken te omzeilen door hun ontdekking aan te kondigen op sociale media en tijdens een persconferentie."
"Hoe kan een chemicus zo'n stellige, belangrijke mening hebben over zo'n oud monument dat hij nooit bestudeerd heeft?" ging hij verder. "Zulke resultaten worden niet eerst openbaar gemaakt aan het grote publiek. Je deelt ze met een zeer beperkte groep mensen die de geldigheid ervan kunnen beoordelen."
'Geen bewijs'
Volgens Guillemette Andreu-Lanoë, vicevoorzitter van de Franse Vereniging voor Egyptologie en voormalig voorzitter van de wetenschappelijke raad van het Franse Instituut voor Oosterse Archeologie (IFAO), en Jean-Guillaume Olette-Pelletier, die een doctoraat heeft in de Egyptologie aan de Universiteit Paris-Sorbonne, is er geen enkele archeologische of geologische studie die de hypothese van grote ondergrondse structuren onder de piramides van Gizeh ondersteunt.
"De piramides zijn monumentale stenen bouwwerken die gebouwd zijn op een vlak plateau," vertelde Olette-Pelletier op 31 maart 2025 aan AFP. "Ze werden vervolgens uitgehold of aangepast om grafkamers te integreren, maar er is geen bewijs voor ondergrondse netwerken zo diep als die naarwaar verwezen wordt".
Archeologie maakt gebruik van technieken zoals magnetometrie, waarmee de bodem tot vijf meter diep kan worden geanalyseerd. De beweringen in deze studie zijn echter gebaseerd op "geen wetenschappelijk geldige gegevens", zei Olette-Pelletier.
Het belangrijkste argument van de Italiaanse onderzoekers is gebaseerd op het gebruik van een "synthetische apertuur radar" of SAR, een technologie die met name door NASA wordt gebruikt om het aardoppervlak in kaart te brengen. Maar dit type radar is niet ontworpen om structuren te detecteren die zich honderden meters onder de grond bevinden, aldus de experts.
"Radargolven worden geabsorbeerd naarmate ze dieper de grond ingaan. Er is dus een dieptebeperking, van misschien hooguit enkele tientallen meters," vertelde Lawrence Conyers, radarspecialist aan de Universiteit van Denver, aan AFP.
NASA bevestigt zelf dat SAR "het mogelijk maakt om gedetailleerde beelden van het aardoppervlak te verkrijgen", maar het "niet is ontworpen om extreme diepten te onderzoeken".
Een wetenschappelijke hypothese kan alleen worden aanvaard na een opeenstapeling van consistent bewijs, gevalideerd door erkende wetenschappelijke publicaties en veldonderzoek. Maar in dit specifieke geval lijken de auteurs geen opgravingen te hebben gedaan in Egypte of hebben ze geen toestemming gekregen hiervoor van de Egyptische Hoge Raad voor Oudheden.
De gerenommeerde Egyptische archeoloog Zahi Hawass, voormalig hoofd voor Oudheden in Egypte, ontkrachtte de beweringen van de Italiaanse onderzoekers in een verklaring (hier gearchiveerd) die werd opgepikt door internationale media (hier in het Arabisch en hier in het Engels). Hawass omschreef de beweringen als "niets anders dan verzinsels".
"Er is geen wetenschappelijk bewijs om deze beweringen te ondersteunen," zei hij. De basis van de piramide van Khafre "is direct uit het gesteente gehouwen tot een hoogte van ongeveer acht meter. Volgens uitgebreide wetenschappelijke studies en onderzoeken die de afgelopen jaren zijn uitgevoerd, zijn er geen kolommen onder deze basis," zei hij. "Dergelijke ongegronde geruchten zullen uiteindelijk naar de vuilnisbak van de geschiedenis verwezen worden," voegde hij eraan toe.
Olette-Pelletier voegde eraan toe dat de Egyptische autoriteiten zelf in 2015 het zogenaamde ScanPyramids-project lanceerden, dat met name tot doel heeft om geheime kamers in het hart van de piramides van Gizeh en Dahshur te ontdekken en een licht te werpen op hun constructie, zonder opgravingen te hoeven doen. Daarbij werd een mix van infrarood thermografie, muon radiografie beeldvorming en 3D-reconstructie gebruikt.
Onderzoekspaper uit 2022
Een ander element dat wordt gebruikt om de stelling te ondersteunen, is een wetenschappelijke publicatie uit 2022 van Corrado Malanga en Filippo Biondi.
Hierin wordt beschreven hoe een nieuwe methode, die synthetische apertuur radar (SAR) en dopplertomografie (beeldvormingstechniek) combineert, het mogelijk zou maken om de binnenkant van de piramide van Khufu in Gizeh in kaart te brengen zonder opgravingen of schade, wat de weg zou vrijmaken voor niet-invasieve verkenning van andere monumenten uit de oudheid.
Deze online publicatie uit 2022 maakt echter geen melding van belangrijke ontdekkingen of het bestaan van mogelijke superstructuren binnenin de piramide van Khafre.
Conyers werd destijds gevraagd om het artikel uit 2022 te beoordelen: "Ze raakten me kwijt in hun ‘algoritmen’ die ze gebruikten voor hun interpretatie, waarop ik de eindredacteur vertelde dat ze daar een hot-shot wiskundige naar moesten laten kijken." "Ik weet niet zeker of ze dat deden, want het artikel werd gepubliceerd met al die berekeningen erin," herinnerde hij zich.
Oudere afbeeldingen
Sommige berichten op sociale media met de beweringen van de Italiaanse onderzoekers, bevatten ook afbeeldingen die eigenlijk al een tijdje online circuleren.
"Hieronder zie je een artist rendering van de onlangs openbaar gemaakte radarscans van de grootste artificiële structuren op aarde onder het piramidecomplex van Gizeh. De ongelooflijke illustratie is op schaal," schreef bijvoorbeeld de Amerikaanse complotdenker Alex Jones op 20 maart 2025 op X, waarbij hij een foto deelde waarop de piramides werden afgebeeld als de uiteinden van grote ondergrondse obelisken, versierd met Egyptische motieven en inscripties.
Via omgekeerde zoekacties naar de afbeelding op Google Lens en Tineye leren we dat deze afbeelding al in 2023 circuleerde op sociale media.
In september 2024 grapte het Franse parodie-mediakanaal Pediavenir op X: "Archeologen onthullen dat de Egyptische piramides eigenlijk enorme torens zijn die onder de grond zijn gebouwd," waarbij ze dezelfde afbeelding deelden.
Een ander beeld dat veel circuleert op sociale media toont een dwarsdoorsnede van de piramide en de vermeende structuren eronder. De afbeelding en de bijbehorende valse informatie werden opgepikt door een Marokkaans mediakanaal.
Speculaties over grote ondergrondse kolommen zijn sindsdien ook geëvolueerd naar beweringen over dat er een "enorme ondergrondse stad" onder de piramides zou zijn ontdekt, soms worden de bewerinen vergezeld van computergegenereerde afbeeldingen. "Ze hebben de hoax versterkt en er een superwetenschappelijke hoax van gemaakt," vertelde Olette-Pelletier.
Samenzweringstheorieën over piramides
De Egyptische piramides zijn wel vaker het onderwerp van samenzweringstheorieën en paranormale verhalen. Zo beweren sommigen bijvoorbeeld dat buitenaardse wezens betrokken zijn bij de bouw, terwijl anderen zeggen dat de piramides occulte kennis verbergen die geheim wordt gehouden door elites.
Deze samenzweringstheorieën wonnen aan populariteit door de opkomst van sociale netwerken en videoplatforms zoals YouTube. "Er is een voor en na de komst van deze platforms," zei Tristan Mendès France, specialist in digitale culturen en online extremisme, op 29 maart 2025 aan AFP. "Ze hebben gezorgd voor een extreme zichtbaarheid van deze complotten, waardoor ze een ongekend publiek konden bereiken."
Volgens hem circuleren deze theorieën eerst binnen samenzweringskringen voordat ze worden opgepikt door sensatiebeluste media op zoek naar clicks. "Een aanzienlijk deel van de internetgebruikers wordt gevangen in hun eigen informatie-ecosystemen, waar hun consumptiegewoonten hun overtuigingen versterken," aldus Mendès France.
Dit fenomeen baart hem zorgen. "Als we het idee accepteren dat alles wat ons geleerd is over piramides onwaar is, dan impliceert dit dat nationale onderwijssystemen en regeringen wereldwijd deelnemen aan een enorme samenzwering," zei hij.
Het systematisch in twijfel trekken kan dan leiden tot een radicalisering van overtuigingen. "Wat lijkt op recreatief complotdenken kan, wanneer het voortdurend gevoed wordt, de deur openen naar een extremere visie op de werkelijkheid," zei hij.
AFP ontkrachtte eerder al verschillende valse beweringen over de Egyptische piramides, zoals hier, hier en hier.
Heeft u content gezien die u door AFP wilt laten verifiëren?
Neem contact met ons op