Deze post maakt meerdere onjuiste of onbewezen beweringen over HPV-vaccinatie en baarmoederhalskanker
- Dit artikel is meer dan een jaar oud.
- Gepubliceerd op 10 juli 2020 om 13:46
- Leestijd: 8 min
- Door: Loes WITSCHGE, AFP Netherlands
Copyright © AFP 2017-2025. Voor commercieel gebruik van deze inhoud is een abonnement vereist. Klik hier voor meer informatie.
De post werd 28 juni 2020 hier op Facebook gepubliceerd. Het bericht werd meer dan 850 keer gedeeld en hier en hier gekopieerd.
“HPV vaccinatie Gardasil is moord!” beweert de post. Volgens het bericht wijzen gegevens over kanker van de Australische regering op een “dramatische toename” van baarmoederhalskanker onder vrouwen die het Gardasil vaccin kregen toegediend “toen ze nog jonge meiden waren”. De post beweert ook dat tienduizenden meisjes wereldwijd “Gardasil de schuld geven van hun catastrofale auto-immuunziekten”.
Gardasil is een vaccin dat beschermt tegen verschillende types van de seksueel overdraagbare aandoening humaan papillomavirus (HPV), de oorzaak van “vrijwel alle baarmoederhalskankers” volgens Cancer Council NSW. Baarmoederhalskanker is de op zeven na meest voorkomende kanker ter wereld. In 2018 alleen waren er meer dan 500.000 nieuwe gevallen wereldwijd, volgens de website van het World Cancer Research Fund.
Gardasil werd in 2007 toegevoegd aan Australië’s nationale immunisatieprogramma voor meisjes van 12 en 13. Gardasil wordt ook gebruikt voor HPV-vaccinatie in het Verenigd Koninkrijk en in de Verenigde Staten wordt Gardasil 9, die tegen meer types HPV beschermt, gebruikt. Zowel Gardasil als Gardasil 9 zijn in Nederland geregistreerd als HPV-vaccin, maar worden hier niet veel gebruikt.
De Facebook-post maakt verschillende beweringen die onjuist of ongegrond zijn. Er is geen bewijs dat Gardasil heeft geleid tot sterfgevallen of auto-immuunziekten. Australische statistieken over baarmoederhalskanker beschrijven geen “epidemie” onder jonge vrouwen. De post maakt meerdere fouten in het interpreteren van de Australische gegevens. Hoewel het nog jaren zal duren tot de impact van Gardasil op het aantal kankergevallen helemaal duidelijk wordt, zijn HPV-infecties die baarmoederhalskanker kunnen veroorzaken afgenomen in Australië sinds de invoer van het vaccin.
David Wrede, een chirurgisch gynaecoloog bij het Royal Women’s Hospital in Melbourne, Australië, vertelde AFP Factcheck dat het vaccin “veilig en effectief” is.
Bewering: Gardasil is moord - Geen bewijs
De Facebook-post begint met de bewering “Gardasil is moord!” Zoals de website van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) aangeeft is al eerder beweerd dat HPV-vaccins de dood tot gevolg hadden. Hoewel sterfgevallen zijn gemeld bij mensen die eerder een HPV-vaccin hebben gekregen, is er geen bewijs dat er een verband bestaat tussen deze sterfgevallen en het vaccin.
Volgens de website van het RIVM is er “nog nooit iemand overleden aan een HPV-vaccinatie”. De website van de Amerikaanse gezondheidsdienst CDC zegt dat er “geen aanwijzingen bestaan dat HPV-vaccinatie tot de dood kan leiden”. De Therapeutic Goods Administration van het Australische ministerie van Volksgezondheid zegt dat er “in Australië, de VS of Europa geen doden zijn gemeld die rechtstreeks verband houden met het vaccin”.
Een systematische literatuurstudie van een universiteit van Adelaide in Australië, die “ernstige ongewenste voorvallen” geassocieerd met HPV-vaccines onderzocht, bevond dat er in studies waarin causaliteit voor sterfgevallen was gemeld, geen verband bestond tussen gerapporteerde sterfgevallen en HPV-vaccinatie.
Bewering: Grafiek toont baarmoederhalskanker ‘epidemie’ - Onwaar
De Facebook-post bevat een grafiek waarvan beweerd wordt dat het een “kankerepidemie” aantoont onder meisjes die Gardasil hebben gekregen, volgens Australische gegevens. De grafiek komt inderdaad van de website van het Australische Instituut voor Gezondheid en Welzijn (AIHW), zoals te zien op het onderstaande screenshot. De grafiek kan teruggevonden door hier te klikken, dan ‘cervical cancer’ te kiezen in het keuzemenu onder ‘Select cancer site/type’ en ‘2019’ in het keuzemenu ‘Year’. De groene cirkel is schijnbaar toegevoegd door de persoon die de Facebook-post maakte.
Er zijn meerdere redenen waarom de grafiek niet kan worden beschouwd als bewijs dat er een "kankerepidemie" plaatsvindt onder meisjes in Australië die Gardasil hebben gekregen:
- De grafiek laat niet het verloop van het aantal baarmoederhalskankergevallen door de jaren heen zien, maar is slechts een momentopname van de situatie per leeftijdsgroep in 2019. David Wrede vertelt aan AFP Factcheck dat baarmoederhalskanker normaal gesproken het meest voorkomt onder vrouwen van 35 tot 50 en vrouwen ouder dan 70 jaar. Deze grafiek illustreert dat vrouwen boven de 30 inderdaad vaker baarmoederhalskanker krijgen dan jongere vrouwen. Grafieken uit voorgaande jaren laten een soortgelijke curve zien. Dit staat los van het vaccin.
Grafieken uit andere landen laten ook zien hoe baarmoederhalskanker meer voorkomt bij vrouwen tussen de 30 en 49 dan in andere leeftijdsgroepen, zoals deze (Nederland), deze (Verenigde Staten) en deze (Verenigd Koninkrijk). - De groene cirkel is getekend rondom de baarmoederhalskankercijfers voor de leeftijdsgroepen 30-34 en 35-39. Een grote meerderheid van deze vrouwen is niet volledig gevaccineerd voor HPV met Gardasil; ze kregen geen of minder dan de drie doses Gardasil die wordt aanbevolen voor mensen die het vaccin pas op hun 15e of later krijgen.
Het vaccin werd in 2007 toegevoegd aan het Australische vaccinatieprogramma voor 12 en 13-jarige meisjes. Vrouwen tot 26 jaar kregen het vaccin ook gratis aangeboden via een inhaalprogramma. De jongste vrouwen in de omcirkelde leeftijdsgroepen waren in 2019 30 jaar oud, wat betekent dat ze in 2007 al 18 waren. De vrouwen die in 2019 39 waren (dus de oudste vrouwen die zijn meegeteld in de omcirkelde leeftijdsgroepen) waren in 2007 al 27 jaar, te oud voor het inhaalprogramma en dus niet ingeënt met Gardasil.
Dit rapport over het inhaalprogramma schat dat gemiddeld slechts 32 procent van de vrouwen die in 2007 18 tot 26 jaar oud waren volledig zijn gevaccineerd voor HPV. De bewering dat de grafiek een stijging in kankercijfers laat zien voor vrouwen die met Gardasil zijn gevaccineerd is daarom misleidend. - De cijfers in de grafiek zijn voorlopige cijfers, waar geen harde conclusies aan verbonden kunnen worden. De meest recente werkelijke gegevens op de AIHW-website zijn van 2016.
In de tekst van de Facebook-post wordt ook een vergelijking gemaakt tussen het aantal gevallen van baarmoederhalskanker per 100,000 mensen in Australië in 2006 en 2019. Justin Harvey, hoofd van de AIHW-kankergegevens en monitoringeenheid vertelde AFP Factcheck dat meerdere “fouten en misinterpretaties lijken te zijn gemaakt” met de cijfers.
Harvey legt uit dat het trekken van conclusies door afzonderlijke jaren met elkaar te vergelijken “niet wordt aanbevolen”. Door het kleine aantal jaarlijkse gevallen van baarmoederhalskanker kunnen zich namelijk fluctuaties voordoen. “De aantallen kunnen door toeval alleen in één jaar hoger of lager uitvallen,” vertelt hij per e-mail aan AFP Factcheck. Hij voegt eraan toe dat de trends in cijfers “geen ‘epidemie’ van baarmoederhalskanker onder jonge vrouwen in Australië beschrijven”.
De onderstaande grafiek, gebaseerd op cijfers van de Australische overheid, laat zien hoe het aantal gevallen van baarmoederhalskanker in Australië voor 25 tot 29-jarigen daadwerkelijk is verlopen tussen 1982 en 2016, het laatste jaar waarvoor de werkelijke cijfers online staan.
Wrede vertelt AFP Factcheck dat hij in de afgelopen twee jaar wel een toename in diagnoses voor baarmoederhalskanker heeft gezien in het vrouwenziekenhuis in Melbourne. Hij legt uit dat dit verwacht was, nadat het uitstrijkje in december 2017 werd vervangen door een meer gevoelige screening van de baarmoederhals. "Wanneer je een meer gevoelige test introduceert of een nieuwe test introduceert krijg je een piek in het aantal kankers, want je ontdekt ze eerder dan anders was gebeurd,” zegt Wrede.
Bewering: Gardasil kan auto-immuunziekten veroorzaken - Geen bewijs
Volgens de Facebook-post geven tienduizenden meisjes Gardasil de schuld voor hun “catastrofale auto-immuunziekten”. Beweringen dat er een verband bestaat tussen het HPV-vaccin en auto-immuunziekten duiken zo nu en dan op, zoals in een ingetrokken artikel van de Canadese krant Toronto Star en een ontkrachte video van Robert F Kennedy Jr, die pleit tegen verplichte vaccinaties. Dit artikel in de Britse krant Daily Mail maakt vage beweringen dat duizenden meisjes “ernstige ziekten” opliepen na het ontvangen van een HPV-vaccin.
Maar verschillende onderzoeken wijzen uit dat er geen correlatie bestaat tussen HPV-vaccinatie en auto-immuunziekten, zoals dit onderzoek gepubliceerd in het British Medical Journal en deze uit het Journal of Internal Medicine. Deze factcheck door Health Feedback noemt meer voorbeelden van onderzoek die het zogenaamde verband tussen HPV-vaccins en bepaalde ziekten ontkracht.
“Er zijn honderden miljoenen doses van dit vaccin toegediend. Er bestaat geen enkel bewijs voor een toename in auto-immuunziekten of neurologische ziekten,” vertelt Wrede aan AFP Factcheck.
Mogelijke bijwerkingen die zijn beschreven in de bijsluiters van de fabrikant Merck & Co, zijn onder meer hoofdpijn, koorts, misselijkheid en duizeligheid voor Gardasil en pijn, zwelling of roodheid van de plek waar geïnjecteerd is voor Gardasil 9.
Baarmoederhalskanker elimineren
De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) werkt aan een mondiale strategie voor de eliminatie van baarmoederhalskanker als probleem voor de volksgezondheid, “binnen de levensduur van de jonge meisjes van vandaag”. Het behalen van 90 procent dekking van HPV-vaccinatie in elk land is één van de doelen die de organisatie stelt.
Volgens Wrede is HPV-vaccinatie “de grootste vooruitgang binnen mijn veld van geneeskunde in mijn leven”. Het zal nog jaren duren voordat de impact van Gardasil en andere HPV-vaccins op het aantal baarmoederhalskankerdiagnoses geheel duidelijk wordt, legt hij uit, omdat er tientallen jaren kunnen zitten tussen het oplopen van HPV en het ontwikkelen van de kanker. Het HPV-vaccinatieprogramma in Australië is daarentegen pas 13 jaar oud.
Maar onderzoek naar HPV-besmettingen en afwijkingen die een voorstadium van kanker kunnen aanduiden laten veelbelovende resultaten zien. Bepaalde types HPV zijn scherp afgenomen, zegt Wrede: “Alles wat we verwachtten dat zou gebeuren is gebeurd en beter.”
Hij benadrukt echter dat de beschikbare HPV-vaccins niet beschermen tegen alle types HPV: “Vrouwen die gevaccineerd zijn moeten ook meedoen aan screenings.”
HPV-vaccinatie in Nederland
Binnen het Nederlandse rijksvaccinatieprogramma wordt een ander HPV-vaccin dan Gardasil aangeboden aan meisjes van 12 of 13 jaar: Cervarix. Het RIVM vertelt AFP Factcheck dat hoewel Gardasil en Gardasil 9 wel geregistreerd zijn als HPV-vaccins in Nederland, ze alleen gebruikt worden op voorschrift van de huisarts of gynaecoloog. “Voor zover wij weten gebeurt dit weinig,” vertelt RIVM woordvoerder Harald Wychgel aan AFP Factcheck.
Heeft u content gezien die u door AFP wilt laten verifiëren?
Neem contact met ons op