Deze beelden tonen een ‘helitorch’ operatie door de brandweer, geen brandstichting in Californië

Een video werd in een week ruim 1.100 keer gedeeld op Facebook met de bewering dat het laat zien hoe aanhoudende, historische bosbranden in Californië vanuit de lucht opzettelijk aangestoken worden met een vlammenwerper. Dit is misleidend. De video laat een gecontroleerde brand door de brandweer zien. Het is onduidelijk waar de beelden vandaan komen. 

“Kijk lieve mensen: zo ontstaan de bosbranden in Californië! Ze worden aangestoken. Dat wisten we al, maar nu zien we hoe ze dat doen,” staat in de Facebook-post die op 8 september 2020 gepubliceerd werd en sindsdien meer dan 1.100 keer gedeeld werd. 

De post werd gepubliceerd temidden van enorme bosbranden die door de Amerikaanse staten Californië, Oregon en Washington razen en dit jaar al zo’n twee miljoen hectare hebben verbrand.

Eind augustus ging de video rond onder Facebook-gebruikers in Spanje tijdens een bosbrand die meer dan 10.000 hectare in de provincie Huelva in zuidwest Spanje vernietigde en meer dan 3.000 mensen dwong tot evacuatie. In de Spaanse posts, die meer dan 3.000 keer werden gedeeld en ontkracht werden door AFP Factcheck (in het Spaans), werd beweerd dat drones bosbranden veroorzaakten. 

De video laat zien hoe met tussenpozen vlammen een bos in worden geschoten, waardoor de bomen in brand vliegen. De rotor van een helikopter is te horen in de video. 

De bewering dat de video laat zien hoe een bosbrand in Californië aangestoken wordt vanuit de lucht is misleidend, net als de bewering over Spanje. Hoewel AFP Factcheck niet kon verifiëren waar de video is opgenomen, vertelde de maker van de video AFP dat het gaat om een gecontroleerde brand.

Helitorch

In augustus 2019 publiceerde AFP Factcheck’s Spaanstalige dienst, AFP Factual, al een artikel over een techniek die door brandweerlieden wordt gebruikt en bekend staan als “back burn” of “backfire”, wat neerkomt op vuur met vuur bestrijden. Het artikel verwijst naar een video, anders dan die in deze factcheck, van een helikopter die een zogenaamde “helitorch” gebruikt in Canada. 

Een Google zoekopdracht met het trefwoord “helitorch” leidt naar dit artikel van 22 augustus 2020 met daarin de video uit de misleidende Facebook-post. Het artikel geeft geen informatie over waar de video vandaan komt, maar legt een verband met de brandbestrijdingstechniek.

Uit de zoekopdracht blijkt ook dat de video op dezelfde datum werd gepubliceerd in een Facebook-post door een gebruiker die de naam “Fireman323” gebruikt. Ook deze post benoemt de techniek van gecontroleerde brandstichting. Details over het tijdstip en de locatie van de video worden wederom niet gegeven, maar de video wordt toegeschreven aan een gebruiker op sociale media. De video staat ook op de “Fireman323” Instagram-account, deze keer zonder naamsvermelding voor de auteur. 

AFP Factcheck benaderde de maker van de video benoemd in de Facebook-post. Volgens zijn Facebook account woont hij in Montreal, Canada. De man, die vroeg niet bij naam genoemd te worden, bevestigde dat hij inderdaad de video maakte en brandweerman is. 

Hij zei niet waar de video opgenomen was. Reagerend op de beweringen die rondgaan op sociale media vertelde hij AFP Factcheck in een privébericht via Instagram, “mensen moeten … meer lezen over de technieken die brandweerlieden gebruiken.” Hij voegde toe: “Brandweerkorpsen mogen niet vertellen wanneer en waar de interventies plaatsvinden. Ik kan alleen zeggen dat ‘voorgeschreven brand’, ook bekend als vuur met vuur bestrijden, een techniek is die al door inheemse bewoners werd gebruikt. En het is mijn video.”

Vuur met vuur bestrijden

Gecontroleerde brand is een veelbeschreven techniek gebruikt door brandweerkorpsen in verschillende landen. Dit artikel door het Wereld Natuur Fonds legt uit dat de techniek “inhoudt dat er gecontroleerd brand wordt gesticht in het pad van een naderende bosbrand. Al het brandbare materiaal verbrandt en dooft. Wanneer de bosbrand dichtbij komt is er geen brandstof meer over en dooft het vuur.” 

Een Canadese piloot vertelde AFP Factual eerder over de “helitorch” techniek: “Wat we doen … is proberen het vuur te controleren door vuur. Er wordt een brandgang gebouwd, een brandstofvrije zone, ruim voor de brand." 

De Air Resources Board van Californië noemt gecontroleerde brand “hedendaags één van de meest belangrijke instrumenten om brand te beheersen”. Een artikel uit 2015 op de website van CBS San Francisco legt uit hoe een “helitorch” gebruikt werd bij een brand die op dat moment meer dan 25.000 hectare land had vernietigd.

Dit verslag uit oktober 2019 van NPR legt uit hoe Spanje één van de landen ter wereld is die de techniek heeft gebruikt bij het bestrijden van grote bosbranden.

Bosbranden in de VS

De ongekende bosbranden in delen van de Amerikaanse westkust hebben de opwarming van de aarde naar de voorgrond van het politieke discours in de Verenigde Staten gebracht, enkele maanden voor de presidentsverkiezingen. 

Steeds meer bewijs toont aan dat branden zoals die momenteel in de VS woeden niet zo intens en wijdverspreid zouden zijn zonder de opwarming van de aarde veroorzaakt door de mensheid. 

Op maandag 14 september 2020 verwierp Amerikaanse president Donald Trump wetenschappelijk bewijs dat klimaatverandering een oorzaak was van de branden. “Het wordt weer kouder. Let maar op,” zei hij. 

De burgemeester van Los Angeles, Eric Garcetti, zei zondag, “dit is klimaatverandering en dit is een administratie die zijn kop in het zand steekt.” 

Vorige week ontkrachtte AFP Factcheck een onjuiste bewering dat leden van Antifa, de uiterst linkse beweging, gearresteerd waren voor brandstichting in Oregon.