Studie toont niet aan dat gevaccineerden 251 keer zo veel coronavirus bij zich dragen als ongevaccineerden

Verschillende misleidende blogposts die eind augustus honderden keren op sociale media zijn gedeeld beweren dat besmette gevaccineerden een virale lading van het coronavirus bij zich dragen die 251 keer hoger is dan bij ongevaccineerden. Deze bewering is echter een verkeerde interpretatie van een studie die deze vergelijking niet trok, maar de virale lading analyseerde van gevaccineerde zorgmedewerkers die besmet waren met de deltavariant in vergelijking met eerdere varianten van het virus. De auteurs van de studie spreken de berichten tegen.

Verschillende publicaties (hier, hier) bevatten de misleidende en onnauwkeurige bewering dat een studie door onderzoekers van de Universiteit van Oxford heeft aangetoond dat "gevaccineerden een maar liefst 251 keer hogere virale COVID-19 lading in zich dragen dan ongevaccineerden". De bewering werd sinds 25 augustus meer dan 300 keer gedeeld op Facebook.

De verhalen geven een verkeerde voorstelling van een "preprint"; een studie zonder peer-review die niet in een wetenschappelijk tijdschrift is gepubliceerd maar beschikbaar is op de website van het medische tijdschrift The Lancet. "Juist de gevaccineerden lijken de echte superspreaders van de deltavariant te zijn", meent een van de misleidende publicaties. Maar de onderzoekers ontkennen zelf dat dit hun bevinding was en benadrukten dat ze "vaccinatie sterk steunen" als middel tegen COVID-19.

Het verhaal circuleerde in meerdere talen, zoals in het Engels, Duits en Frans, en werd geverifieerd door AFP Frankrijk.

Image

Screenshot van een van de misleidende blogposts, vastgelegd op 31 augustus 2021

Waar komt dit cijfer vandaan?

Het cijfer dat op grote schaal wordt verspreid in verschillende talen is afkomstig uit een ongepubliceerd onderzoek: "Transmission of SARS-CoV-2 Delta Variant Among Vaccinated Healthcare Workers, Vietnam", geplaatst op 10 augustus 2021.

In deze voorlopige studie bestudeerden onderzoekers infecties met de deltavariant van het coronavirus onder medisch personeel van een ziekenhuis gespecialiseerd in de behandeling van infectieziekten in Vietnam. Allen werden gevaccineerd tegen COVID-19 met het vaccin van AstraZeneca.

Tussen 11 en 25 juni 2021 testten 69 van de 900 medewerkers van het ziekenhuis positief op SARS-CoV-2, allemaal besmet met de deltavariant. 62 van hen namen deel aan het onderzoek – ze herstelden overigens allemaal zonder problemen.

In tegenstelling tot de misleidende berichten is dit artikel geen "studie gepubliceerd in The Lancet", maar een voorlopige versie van een wetenschappelijke studie die nog niet is beoordeeld door andere wetenschappers door middel van een peer-review – en om die reden nog niet gepubliceerd is in een wetenschappelijk tijdschrift.

"Een verkeerde voorstelling van de gegevens"

Het getal 251 verschijnt in de samenvatting (abstract) van de studie: "Virale ladingen van doorbraakgevallen van deltavariant-infecties waren 251 keer hoger dan die van gevallen die waren geïnfecteerd met oude varianten die werden gedetecteerd tussen maart-april 2020".

De onderzoekers leggen uit dat de zorgmedewerkers – allemaal gevaccineerd – die besmet waren met de deltavariant een veel hogere virale lading hadden dan mensen die besmet waren met de oorspronkelijke varianten van het virus die tijdens de eerste maanden van de pandemie circuleerden.

De auteurs van de studie plaatsten onlangs een reactie waarin ze de misleidende berichten tegenspreken: "De verschillen in virale lading werden gedreven door het vermogen van de deltavariant om hogere virale ladingen te veroorzaken; ze hadden niets te maken met de vaccinatiestatus van de besmette persoon." Ze noemen de bewering dat gevaccineerden 251 keer meer SARS-CoV-2 bij zich dragen als niet-gevaccineerden "een verkeerde voorstelling van de gegevens."

De onderzoekers benadrukken: "Er is overweldigend bewijs voor de effectiviteit van vaccins bij het voorkomen van ernstige ziekte en overlijden door COVID-19. Ons onderzoek levert geen bewijs van het tegendeel. We steunen vaccinatie sterk als een cruciaal hulpmiddel tegen COVID-19 en de verschrikkelijke gevolgen van de pandemie."

Het doel van het onderzoek was niet om de virale lading tussen gevaccineerden en niet-gevaccineerden te vergelijken. Het doel was om doorbraakinfecties van de deltavariant te onderzoeken en de virale lading onder gevaccineerden te analyseren. Om de virale lading van gevaccineerden en niet-gevaccineerde mensen op de juiste manier te vergelijken zou het nodig zijn om een steekproef van patiënten te gebruiken die met dezelfde variant en over een vergelijkbare periode zijn geïnfecteerd – wat in dit werk niet is gedaan.

Frédéric Altare, immunoloog en onderzoeksdirecteur van het Nationale Instituut voor Gezondheid en Medisch Onderzoek (Inserm), vertelde aan AFP op 25 augustus: "Het doel van dit artikel is om de virale lading bij mensen die besmet zijn met de deltavariant te vergelijken met degenen die in 2020 besmet waren met de oorspronkelijke varianten. Onderzoekers hebben ontdekt dat mensen die besmet zijn met de deltavariant 250 keer meer virale lading hebben, dat wil zeggen de hoeveelheid van het virus, dan degenen die een jaar eerder zijn geïnfecteerd (...) Het blijkt dat ze alleen geïnteresseerd waren in dit werk naar gevaccineerde mensen, maar het is niet omdat ze zijn gevaccineerd dat ze deze virale lading hebben."

"Het vergelijken van de virale lading van mensen die zijn gevaccineerd met mensen die niet zijn gevaccineerd zonder dezelfde varianten te hanteren, is als appels met peren vergelijken", vertelde Jean-Daniel Lelièvre, chef van de afdeling infectieziekten van het Henri-Mondor-ziekenhuis in Creteil aan AFP op 25 augustus. Hij legt uit dat de conclusie dat de virale lading van de "gevaccineerden 251 keer groter is dan die van de niet-gevaccineerden" een "verkeerde interpretatie van wetenschappelijke gegevens" is.

Bovendien: "De monsters van de gevaccineerden worden een jaar later afgenomen, met een andere variant die veel besmettelijker is en zich veel sneller verspreidt, allemaal waarschijnlijk met kwantitatieve PCR-methoden (PCR-testen om de virale lading van het monster in te schatting, red.) die het afgelopen jaar zijn ontwikkeld" merkt Yves Buisson op, epidemioloog en lid van de Franse Academie voor Geneeskunde, op 25 augustus geïnterviewd door AFP.

Het is daarom onmogelijk om uit deze "preprint" te concluderen dat een gevaccineerd persoon een grotere hoeveelheid van het virus bij zich draagt dan een niet-gevaccineerde. Tot het verschijnen van de deltavariant hadden verschillende onderzoeken (1, 2, 3) juist geconcludeerd dat vaccins de virale lading van het virus verminderen, zoals Claude-Agnès Reynaud, immunoloog en onderzoeksdirecteur bij CNRS, uitlegde in deze vorige factcheck van AFP.

Vaccins vooralsnog effectief tegen de deltavariant

De oorspronkelijke varianten die tijdens de eerste maanden van de pandemie werden ontdekt, zijn gepasseerd door besmettelijkere varianten. Volgens schattingen van het coronadashboard is ongeveer 99,2% van alle coronabesmettingen tussen 9 en 15 augustus in Nederland veroorzaakt door de deltavariant.

De Amerikaanse gezondheidsdienst Centers for Disease Control and Prevention (CDC) schat dat de deltavariant meer dan twee keer zo besmettelijk is als de vorige dominante stam (de alfavariant). Hoewel de CDC opmerkt dat volledig gevaccineerden het virus kunnen verspreiden, geven zij aan dat het risico op infectie en overdracht hoger is bij niet-gevaccineerden. "Niet-gevaccineerde mensen blijven de grootste zorg", benadrukt de CDC. "Het grootste risico op overdracht is bij niet-gevaccineerde mensen die veel meer kans hebben om besmet te raken, en dus het virus overdragen."

Bovendien laten onderzoeken zien dat vaccins nog steeds een sterke bescherming bieden tegen symptomatische COVID-19, ondanks de hogere besmettelijkheid van de deltavariant. Volgens een rapport van het RIVM van 27 augustus zijn vaccins "zeer effectief". Volgens het instituut is de kans op ziekenhuisopname bij volledig gevaccineerden 20 keer lager en op IC-opname 33 keer lager dan voor niet-gevaccineerden.