Deze schermafbeelding van een anoniem Twitteraccount is geen "officiële website" met verkiezingsresultaten

“Officiële website van de derde kamer zie datum en tijd. Klopt van geen kanten Rutte was juist enorm gezakt in zetels. En binnen een tijdstip van een uur is hij overwinnaar”, luidt dit Facebookbericht, gepubliceerd op 19 maart 2021, twee dagen na de Tweede Kamerverkiezingen en sindsdien meer dan 4.000 keer gedeeld.

Volgens sommige reacties bewijst de schermafbeelding dat er een vorm van verkiezingsfraude is gepleegd: “Fraude onderzoek opeisen”, zegt ​​een Facebookgebruiker. Een ander denkt dat stemmen in de resultaten “omgeruild” zijn: “Dit zijn wel bewijzen dat er gesjoemeld is. Ze hebben gewoon de PVV zetels omgeruild [met] D66.”

Het Facebookbericht bevat een schermafbeelding van een tweet die een vermeende "exitpoll" laat zien die om "20:00" op de verkiezingsavond werd uitgevoerd, met voorspellingen die erg afwijken van de veelgebruikte exitpoll door Ipsos. Ipsos publiceerde hun resultaten op de verkiezingsavond toen de stembureaus om 21:00 uur sloten.

De auteur van het Facebookbericht vraagt ​​zich af waarom de PVV in de tweet van de “derde kamer” de grootste partij zal worden met 29 zetels, terwijl deze partij slechts 17 zetels krijgt in de "resultaten". Dit wekt het vermoeden dat de auteur de dubieuze tweet met de exitpoll van Ipsos vergelijkt waar de PVV 17 zetels kreeg tijdens de verkiezingsavond.

Doordat de VVD en D66 als grootste partijen bij de verkiezingen uit de kast kwamen, is het “breed gedeelde gevoel dat die partijen het voortouw moeten nemen in de formatie”, volgens dit NOS-artikel. Hoewel Mark Rutte al een van Europa's langstzittende regeringsleiders is na 10 jaar, ziet het ernaar uit dat de VVD-leider voor de vierde keer minister-president van Nederland wordt.

In de meest recente prognose van het Nederlandse persbureau ANP, wordt op basis van de voorlopige resultaten de VVD de grootste partij met 34 zetels, gevolgd door D66 (24) en de PVV (17). De Kiesraad publiceert de officiële verkiezingsuitslag van de Tweede Kamerverkiezingen op vrijdag 26 maart om 12:00 uur.

Hetzelfde screenshot verscheen op Twitter (zoals hier en hier), waar het honderden keren werd gedeeld.

Een dubieus Twitteraccount, verwijderde tweets en onbekende methodologie

In tegenstelling tot de bewering in de Facebookpost, toont het screenshot niet “de officiële website van de Derde Kamer”, maar slechts een tweet van een dubieus en anoniem Twitteraccount. @DeDerdeKamerNL is opgericht in december 2018 en had minder dan 500 volgers op de dag van de Tweede Kamerverkiezingen in 2021, zoals te zien is in onderstaand screenshot. Toentertijd bestond de omschrijving van het account uit de zin “Een scherpe visie op de Haagse politiek”. Het account heeft sindsdien meer volgers gekregen, bijna 2000 op het moment van schrijven.

Het account, dat niet is geverifieerd door Twitter, bevat momenteel geen enkele omschrijving, contactgegevens of nuttige details die zouden kunnen aangeven wie erachter zit. Contact opnemen met het account door een direct bericht te sturen is niet mogelijk.

Op de laatste dag van de Nederlandse Tweede Kamerverkiezingen (17 maart 2021) postte het account zogenaamde “exitpolls”. Een van daarvan werd om 13.00 uur - acht uur voor de verkiezingsuitslag - gepost en werd geretweet door de rechtse politicus Thierry Baudet - de "exitpoll" werd later verwijderd. Dit leidde tot verontwaardiging op social media. De retweets van het account leidden tot discussies over de betrouwbaarheid, wat ten zeerste werd betwijfeld in deze factcheck door Pointer.

In tegenstelling tot gerenommeerde marktonderzoeksbureaus zoals Ipsos - bekend om het verstrekken van een nauwkeurig beeld van de verkiezingsresultaten - geeft het anonieme Twitteraccount geen inzicht over de methodologie voor het verzamelen van hun voorspellingen. Ipsos wijdt een hele webpagina aan hun methodologie en legt onder andere uit: “Een exitpoll is een schaduwverkiezing; we vragen kiezers nog eens te stemmen op een aantal zorgvuldig geselecteerde  stembureaus door heel Nederland. Door de medewerking van tienduizenden kiezers kunnen we zodoende op woensdag 17 maart meteen na het sluiten van de stembureaus (om 21:00 uur) al een indicatie geven van de uitslag van de verkiezingen.”

Het Twitteraccount veronderstelde op 17 maart 2021 een “'methodologie” in slechts zeven woorden: “We gebruiken een vergelijkbare methodologie als IPSOS.” Gezien de grootte van het Twitteraccount en het ontbreken van enige transparantie, is het onwaarschijnlijk dat de mensen hierachter tienduizenden kiezers in het hele land hebben kunnen ondervragen. Deze tweet is later ook verwijderd.

Alle tweets met “exitpolls” voor de Tweede Kamerverkiezingen 2021 van het Twitteraccount zijn verwijderd en het gehele account is tussen 17 en 19 maart enige tijd onbereikbaar geweest om onbekende redenen. Het account is momenteel weer beschikbaar met een andere profielfoto, en heeft de volgende provocerende tweet gepubliceerd:

De Derde Kamer

Nadat we op Google zochten naar “Derde Kamer” lijkt de enige mogelijke “officiële website” met deze naam een educatief project gemaakt door voorlichterscentrum ProDemos en de Eerste en Tweede Kamer.

In een telefoongesprek op 24 maart 2021 vertelde persvoorlichter Anita de Jong van ProDemos aan AFP: “We hebben niets te maken met dit Twitteraccount. De Derde Kamer is een onderwijsproject van de Eerste en Tweede Kamer dat we in samenwerking met hen uitvoeren. We doen geen exitpolls. De Derde Kamer is een project waarin leerlingen van groep 7 en 8 leren hoe de Eerste en Tweede Kamer werken en biedt lesmateriaal aan docenten.”

Een andere gebruik van de naam “Derde Kamer”, is deze politieke podcast van KRO-NRCV die voor het laatst een aflevering publiceerde in juli 2020, acht maanden voor de Tweede Kamerverkiezingen. Omdat de podcast is al een langere tijd niet meer uitgebracht wordt, lijkt een link met het Twitteraccount onwaarschijnlijk. Een woordvoerster van KRO-NCRV liet AFP op 25 maart weten dat de podcast helemaal niks met het Twitteraccount te maken heeft.

Geen exitpolls vóór sluiting stembureaus

Het laatste twijfelachtige aspect van de tweets is het feit dat zogenaamde “exitpolls” ongebruikelijk zijn als de stembureaus nog open zijn. Exitpolls vóór de sluiting van stembureaus worden ontmoedigd door de Tweede Kamer, zo blijkt in deze kamerbrief van 27 januari 2021 waarin verondersteld wordt dat “de uitslag van de exitpolls niet voor woensdag 17 maart om 21.00 uur openbaar mag worden gemaakt”.