In verschillende video's wordt ten onrechte beweerd dat de Nederlandse supermarkt Jumbo klanten oplicht met zijn productweegschalen

"Volgende keer toch de weegschaal in de supermarkt even inspecteren of je niet 'genaaid' wordt.", luidt een Facebook-post met een video die meer dan tweeduizend keer is gedeeld sinds de publicatie op 9 maart 2023. Dezelfde video verscheen ook op Tiktok en werd opgenomen in een andere Facebook-post die bijna drieduizend keer gedeeld werd. Soortgelijke video's, foto's en commentaren over de Nederlandse supermarkt Jumbo maar ook Albert Heijn werden duizenden keren gedeeld en gezien door andere gebruikers op sociale media zoals hier, hier, hier en hier.

De video's tonen mensen die fruit of groenten op een van de weegschalen in de supermarkt leggen en ze vervolgens een tweede keer wegen nadat ze de plastic hoes waarmee de weegschalen zijn afgedekt, hebben verwijderd. De nieuwe prijs en het nieuwe gewicht die op de weegschaal verschijnen zijn lager zonder het plastic hoesje. De berichten bij de video beweren vervolgens dat dit aantoont dat de supermarkt misbruik maakt van de klanten door de hoes te gebruiken om de prijs van het fruit en de groenten te verhogen. Dit is niet waar. Na een eigen test en bestudering van de video's heeft AFP vastgesteld dat de weegschalen goed op nul blijken te staan zodra de hoes er op is geplaatst, wat betekent dat ze het gewicht en de prijs van de producten niet opblazen.

Ook Jumbo-woordvoerder Maartje Rothuizen bevestigde dit aan AFP.

Image

Screenshot van een van de valse berichten vastgelegd op 4 april 2023.

De inflatie die Europa sinds het begin van de oorlog in Oekraïne teistert, heeft ook Nederland zwaar getroffen. Het Centraal Bureau voor de Statistiek constateert dat consumptiegoederen en diensten in maart 2023 4,4 procent duurder waren dan vorig jaar.

Ook de voedselprijzen in de supermarkten zijn fors gestegen, zo blijkt uit dit document van het CBS, dat constateert dat de prijzen van voedsel, drank en tabak in februari 2023 met 14,5 procent zijn gestegen sinds 2015.

In een dergelijk klimaat is het geen wonder dat klanten zich zorgen maken over het bedrag dat ze uitgeven aan boodschappen, vooral wanneer ze eraan herinnerd worden om elke dag fruit en groenten te eten om gezond te blijven.

De video's die circuleren laten echter niet zien dat een dergelijke zwendel plaatsvindt bij supermarkten in Nederland. Hieronder leggen we het uit.

De weegschaal staat op nul met de plastic hoes erop

Woordvoerder Maartje Rothuizen van Jumbo zei op 30 maart dat de plastic hoes op de weegschalen van de supermarkt "dient ter bescherming van het weegplateau en is daarnaast hygiënischer, omdat de hoes makkelijk te verwijderen en schoon te maken is".

Het fruit en de groenten hebben ook minder kans om van de weegschaal af te rollen omdat de plastic hoezen voorzien zijn van een opstaand randje, voegde Rothuizen eraan toe.

Zodra de hoes op de weegschaal is geplaatst, wordt het gewicht opnieuw gekalibreerd naar nul, zodat het gewicht van de hoes niet wordt opgeteld bij het gewicht van het fruit en de groenten, legde de woordvoerder van Jumbo uit. Als de hoes van de weegschaal weg wordt gehaald nadat deze is getarreerd, begint het gewicht van de weegschaal onder nul (het gewicht van de weegschaal min het gewicht van de plastic hoes).

Hoewel AFP ontdekte dat niet elke Jumbo plastic hoesjes op zijn weegschalen gebruikt, of dezelfde type weegschalen overal gebruikt, testte AFP de weegschalen bij een Jumbo in Den Haag waarvan de weegschalen wel de plastic hoes hadden.

We besloten een zak aardappelen te wegen waarop 1 kg stond, wat waarschijnlijk een goede benadering is omdat het niet mogelijk is elke zak met aardappelen precies 1KG te laten wegen.

Image

Foto genomen op 30 maart 2023 ( Charlotte Steenackers)

Eerst hebben we de zak aardappelen op de weegschaal gelegd met de plastic hoes erop, en de weegschaal gaf een gewicht aan van één kilogram en 70 gram.

Toen we de plastic hoes verwijderden, gaf de weegschaal het gewicht aan als iets meer dan negenhonderd gram (zie onderstaande foto's).

Hieruit kunnen we afleiden dat het gewicht van de plastic hoes ongeveer 164 gram is. Dit komt overeen met wat te zien is in de video die op grote schaal online wordt gedeeld, waarin een appel wordt gewogen. Met de plastic hoes weegt de appel 236 gram, zonder slechts 76 gram. Dit is hetzelfde verschil van 160 gram.

Zoals gemeld op deze RIVM-website over portiegroottes, wegen kleine appels gemiddeld rond de 85 gram, terwijl grotere appels meestal rond de 180 gram wegen.

De appel in de video lijkt niet extra klein, zoals het geval zou zijn als hij slechts 76 gram zou wegen.

Image

Fotos genomen op 30 maart 2023 met door AFP geschetste elementen. ( Charlotte Steenackers)

Grappig genoeg besefte een andere persoon die zichzelf filmde terwijl hij het experiment uitvoerde, aanvankelijk klaar om aan te tonen hoe Jumbo van zijn klanten steelt, tijdens het filmen uiteindelijk dat de weegschaal van Jumbo volgens dezelfde methode als AFP het juiste gewicht aangeeft. Op de video is te zien hoe de klant een pakje gehaktballen met het opschrift 400g weegt en ziet dat het gewicht zonder de plastic hoes met 256g te laag was, terwijl het met de plastic hoes nauwkeurig rond de 400g lag.

Een organisatie voor de bescherming van consumenten in Servië kwam ook een dergelijke video tegen en legde uit dat als de weegschaal bij nul begint, de supermarkt zijn klanten niet bedriegt. De video, genomen in een Maxi-supermarkt, werd ook enkele duizenden keren gedeeld op Facebook.

Metrologiewet

Om ervoor te zorgen dat consumenten dergelijke gewichten kunnen vertrouwen, verplicht de Nederlandse overheid bedrijven om goedgekeurde meetinstrumenten en wettelijk vastgestelde meeteenheden te gebruiken, luidt het op haar website.

De autoriteiten voeren ook inspecties uit om ervoor te zorgen dat professionals geen ondeugdelijke apparatuur gebruiken, maar ook om consumenten te beschermen, volgens de site van de Rijskoverheid.

De overheid heeft zelfs een webpagina gemaakt waar consumenten melding kunnen maken als ze denken dat bijvoorbeeld een supermarktweegschaal niet de juiste prijs of het juiste gewicht aangeeft.

In de Jumbo supermarkt die AFP in Den Haag bezocht, maakte de winkel gebruik van wettelijk goedgekeurde weegschalen (archief hier) ontdekte AFP verslaggever na de zijkanten van de weegschaal te hebben gecontroleerd waarop het verplichte opschrift stond ("CE").