Gemanipuleerd screenshot doet lijken alsof RTL Nieuws foto uit film heeft gebruikt in verslaggeving over Oekraïne

"RTL nieuws gebruikt gewoon een afbeelding van een film. How low can you go?", luidt dit Facebookbericht van 1 maart 2022 dat tientallen keren werd gedeeld voordat het werd verwijderd. De foto werd die dag tientallen keren gedeeld op het platform (zoals hier en hier).

Image

Screenshot van een van de misleidende berichten op Facebook, vastgelegd op 3 maart 2022

De berichten bevatten een afbeelding met twee screenshots. De ene helft toont een Facebookbericht van RTL Nieuws, met een link naar hun liveblog over de Russische invasie van Oekraïne en een foto van een huilend meisje naast een levenloos lichaam. De andere helft van de afbeelding toont zoekresultaten naar de film "The Brest Fortress", ook bekend als "Fortress of War", waar de foto van het huilende meisje naar kan worden teruggeleid.

Reacties tonen aan dat mensen geloven dat de afbeelding het bewijs is dat de nieuwszender het publiek manipuleert met "fake news". Een van de reacties meent het 'echte' gezicht van de media te zien en moedigt de publicatie aan: "Laat dit maar heel erg zichtbaar worden! Misschien dat de gehypnotiseerde mensen nu ook zullen gaan zien hoe fout onze media is."

Ironisch genoeg delen deze gebruikers zelf misinformatie. RTL Nieuws heeft de foto van het huilende meisje niet gebruikt – het screenshot is gemanipuleerd.

Gemanipuleerd screenshot

Als we op Facebook zoeken naar publicaties van de geverifieerde Facebookpagina van RTL Nieuws, vinden we een bericht van 25 februari 2022 met identieke tekst – maar de afbeelding is anders.

Door op de optie 'bekijk bewerkingsgeschiedenis' te klikken bleek dat het bericht ook niet was bewerkt.

Dit echte Facebookbericht van RTL Nieuws heeft bijna exact dezelfde hoeveelheid interacties op 2 maart 2022, de dag nadat de eerste misleidende publicaties verschenen, wat suggereert dat dit het originele bericht is dat digitaal is gemanipuleerd. We kunnen een vergelijkbare layout zien als we het bericht bekijken in de mobiele applicatie van Facebook.

Image

Vergelijking van het gemanipuleerde screenshot (links) en het originele bericht door RTL Nieuws (rechts), vastgelegd op 2 maart 2022

Nog een visuele aanwijzing die suggereert dat de schermafbeelding een manipulatie van lage kwaliteit is: de verhoudingen kloppen niet. Als we de inhoud van de originele foto van het huilende meisje (rechts) matchen met die in het misleidende Facebookbericht (links), blijkt dat dat deze verticaal te veel versmald is.

Image

Vergelijking van de originele foto van de film Fortress of War (links) met het gemanipuleerde screenshot (rechts), vastgelegd op 3 maart 2022

RTL Nieuws bevestigde op 3 maart 2022 tegen AFP dat het screenshot gemanipuleerd is en verwees naar een reactie op Twitter en "de originele Facebookpost". Volgens de nieuwszender werkt de link in de Facebookpost niet meer "omdat het ging om een (langlopend) liveblog dat inmiddels op een andere plek te vinden is."

Dezelfde foto van het huilende meisje circuleerde in andere misleidende berichten over het conflict in Oekraïne, zoals AFP aantoonde in deze Spaanstalige factcheck.

Dit is niet de eerste poging van verspreiders van desinformatie om de oorlog in Oekraïne te gebruiken om de media in diskrediet te brengen. Eerder toonde AFP aan dat valse informatie over de dood van een Amerikaan eigenlijk is gecreëerd door nepaccounts op Twitter die CNN imiteerden.